VAN GÖLÜ KIYILARININ JEOMORFOLOJİSİ

Altan Aydın F.

12. Çukurova Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Adana, Türkiye, 9 - 12 Mart 2024, ss.439-440

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Adana
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.439-440
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Nemrut Volkanı’nın Kuvaterner’deki faaliyetleri sonucunda oluşan Van Gölü, 3614 km²’lik alanıyla dünyada dördüncü, Türkiye’de ise ilk sırada gelmektedir. Bu çalışmada Van Gölü kıyılarının jeomorfolojik özellikleri ve söz konusu kıyı jeomorfolojisinin gelişmesine yol açan etmenler ele alınmıştır. Bunun için öncelikle ayrıntılı bir literatür çalışması yapılmış ve literatürden elde edilen bulgular göl çevresinde yapılan saha araştırmaları ile hem desteklenmiş hem de yer yer güncellenmiştir. Ayrıca Harita Genel Müdürlüğü’nden sahaya ilişkin 1/25.000 ölçekli topografya haritaları temin edilmiş ve bunlar üzerinden çalışma içerisinde gerekli olan haritalar hazırlanmıştır.

Tüm bu çalışmalar neticesinde genel bir değerlendirme olarak şunları söylemek mümkündür: Genel itibariyle Van Gölü ve yakın çevresi yüksek yeryüzü şekilleri ile çevrelenmiştir. Sahadaki reliefin bu heybetli durumu kıyı şekilleri üzerinde de etkisini göstermektedir. Bugün göl çevresinde hem alçak hem de yüksek kıyı örneklerine rastlamak mümkündür. İnceleme alanında alçak kıyı özelliğindeki sahalara gölün her kesiminde rastlanılmakla birlikte bu alanlar yoğun olarak, daha basık reliefin hâkim olduğu doğu ve kuzeydoğuda görülmektedir. Alçak kıyılar doğuda kabaca Engil Çayı ile başlamakta ve Bendimahi Nehri'ne kadar uzanmaktadır. İnceleme sahasının kuzeyinde ise kuzeydoğu kesimi başta olmak üzere alçak kıyılar geniş yer kaplamaktadır. Önemli girinti ve çıkıntıdan uzak bu kıyı üzerinde birçok plaj, delta ve sulak alan bulunmaktadır. Batıda Karmuş Çayı'nın kuzeyinden başlayıp Tatvan'ın Karşıyaka Mahallesi'ne kadar uzanan alan da yine alçak kıyılar grubundadır. Çalışma alanının güneyi ise bu kesimi adeta bir duvar gibi kuşatan Güneydoğu Toroslar'ın etkisi ile daha dik ve daha yüksek bir reliefe sahiptir. Bu nedenle gölün güneyinde alçak kıyılar diğer kesimlere göre oldukça dar bir alanda gelişme imkânı bulmuştur. Bu alan topografya ile uyumlu olarak küçük boyutlu plajlar dışında genellikle girintili-çıkıntılı ve yüksek falezli yüksek kıyılar özelliğindedir.

Anahtar Kelimeler: Van Gölü, Kıyı Jeomorfolojisi, Alçak Kıyılar, Yüksek Kıyılar.

 

Lake Van, which was formed as a result of the Quaternary activities of Nemrut Volcano, ranks fourth in the world and first in Turkey with its area of 3614 km². In this study, the geomorphological characteristics of the shores of Lake Van and the factors that led to the development of this coastal geomorphology were discussed. For this purpose, first of all, a detailed literature study was carried out and the findings obtained from the literature were both supported and updated from time to time with field research conducted around the lake. In addition, 1/25,000 scale topographic maps of the field were obtained from the General Directorate of Mapping and the maps required for the study were prepared based on these.

As a result of all these studies, it is possible to say the following as a general evaluation: In general, Lake Van and its immediate surroundings are surrounded by high landforms. This majestic situation of the relief in the field also has an effect on the coastal shapes. Today, it is possible to find examples of both low and high shores around the lake. In the study area, areas with low coastal characteristics are found in every part of the lake, but these areas are mostly seen in the east and northeast, where flat relief prevails. The low banks start roughly with the Engil Stream in the east and extend to the Bendimahi River. In the north of the study area, low coasts, especially the northeastern part, cover a large area. There are many beaches, deltas and wetlands on this coast, which is far from significant indentations and protrusions. The area starting from the north of Karmuş Stream in the west and extending to Tatvan's Karşıyaka District is also in the low coast group. The south of the study area has a steeper and higher relief due to the influence of the Southeastern Taurus Mountains, which surround this section like a wall. For this reason, the low shores in the south of the lake have had the opportunity to develop in a rather narrow area compared to other parts. In accordance with the topography, this area generally features high coasts with indentations and high cliffs, apart from small-sized beaches.

Keywords: Lake Van, Coastal Geomorphology, Low Shores, High Shores.