Salisilik Asit Ön Uygulamalarına Tabi Tutulmuş Çemen (Trigonella foenum- graecum L.) Tohumlarında Bor Dozlarının Çimlenme Özellikleri Üzerine Etkisi

Toprak T., Tunçtürk R., Tunçtürk M., Nohutçu L., Şelem E.

IV-INTERNATIONAL CONFERENCE OF FOOD, AGRICULTURE, AND VETERINARY SCIENCES On the occasion of the 40th Anniversary of Van Yüzüncü Yıl University , Van, Türkiye, 27 - 28 Mayıs 2022, cilt.1, ss.105-110

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: Van
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.105-110
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Çemen (Trigonella foenum-graecum L.), Leguminosae familyasına ait, 30-60 cm arasında boylanan tek yıllık bir baklagil bitkisidir. Eski çağlardan beri insanlar arasında; yiyecek, ilaç ve hayvan yemi olarak kullanılan çemenin anavatanı Güney Avrupa ve Batı Asya’dır. En önemli endüstri ve ihracat ürünlerinden bir tanesi olan çemen (Trigonella foenum-graecum L.), baharat ve pastırma üretiminde çeşni olarak kullanılmaktadır. Bor (B), vejetatif ve generatif bitki gelişimi üzerinde etkili olan bitkinin metabolik faaliyetlerinin devamlılığını sağlayan mikro besin elementi sınıfında yer almaktadır. Ancak bor elementinin bitki metabolizması üzerindeki rolü tam olarak ortaya konulamamasına rağmen yeterli seviyede alınamaması veya bitkinin aşırı doza maruz kalması sonucu çeşitli metabolik bozukluklar ortaya çıkmaktadır.

Bu çalışma salisilik asit ön uygulamalarına tabi tutulmuş çemen (Trigonella foenum-graecum L.), tohumlarında bor dozlarının çimlenme özellikleri üzerine etkisini belirlemek amacıyla 2021 yılında yürütülmüştür. Tarımsal üretimde tohumun çimlenme özelliklerini sınırlandıran önemli faktörlerden biri bor toksisitesidir. Salisilik asit gibi büyüme düzenleyicileri bor (B) stresinin olumsuz etkilerini azaltmada büyük önem taşımaktadır. Bu araştırma, Tesadüf Parselleri Deneme Deseni’ ne göre, faktöriyel düzende 4 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Çalışmada, 4 farklı salisilik asit (0, 0.1, 0.2 ve 0.4 mM) ve 4 farklı bor dozu (0, 1.0, 2.0 ve 4.0 mg/L) kullanılarak 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Çalışmada tohumların çimlenme gücü (%), çimlenme hızı (%), ortalama çimlenme süresi (gün), hassaslık indeksi (%), tohum vigor indeksi I ve II, kök uzunluğu (cm), gövde uzunluğu (cm), kök yaş ağırlığı (g), gövde yaş ağırlığı (g), kök kuru ağırlığı (g) ve gövde kuru ağırlığı (g) incelenmiştir. Çalışmada, salisilik asit uygulamaları kontrol ile kıyaslandığında; gövde uzunluğu, gövde yaş ve kuru ağırlığı, hassaslık indeksi ve tohum vigor indeksi-I gibi parametreler üzerinde artışlar sağlarken, çimlenme gücü, hızı ve ortalama çimlenme gücü üzerinde önemli bir etkisi olmamıştır. Bor uygulamalarının etkisi, büyüme özellikleri ve ortalama çimlenme süresi, hassaslık indeksi ve tohum vigor indeksi I-II gibi parametreler üzerinde kontrole kıyasla arttırıcı yönde olmuştur. Salisilik asit uygulamalarının çimlenme özellikleri üzerinde olumlu etkide bulunduğu, artan sevilerde bor uygulamalarının ise toksik sınıra ulaşmadığı ve kontrol ile kıyaslandığında genel olarak artışlara neden olduğu tespit edilmiştir.

 

Anahtar Kelimeler: Bor,  çimlenme, salisilik asit, Trigonella foenum-graecum L.