Ebû Bekir el-Haffâf ve Fıkıh Usûlü Düşüncesi

Eşit D.

ULUM, cilt.4, sa.2, ss.363-387, 2021 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 4 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2021
  • Doi Numarası: 10.54659/ulum.900828
  • Dergi Adı: ULUM
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Central & Eastern European Academic Source (CEEAS), Index Islamicus, Directory of Open Access Journals
  • Sayfa Sayıları: ss.363-387
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Ebû Bekir el-Ḫaffâf, 4./10. Yüzyılda Irak bölgesinde yaşayan Şâfiî fakihlerinden biridir. Irak bölgesi, özellikle bu yüzyıllarda Şâfiî mezhebi için önemli çekim merkezlerinden biri olmuş, Ebü’l-Abbâs İbn Süreyc ve öğrencileri başta olmak üzere o dönemde mezhebin otorite fakihleri bu bölgede yetişmeye başlamıştır. Birçok kelâmî ve felsefî ekolün merkezlerinden biri olan Irak bölgesi, ilk dönem Iraklı Şâfiîlerin düşüncelerinde etkiler bırakmıştır. Bunu gösteren önemli bulgulardan bir tanesi gerek klasik gerekse de modern kaynaklarda hakkında yeterince bilgi bulunmayan Ebû Bekir el-Ḫaffâf’tır. O, el-Aḳsâm ve’l-ḫiṣâl adını taşıyan furû‘ fıkıh alanında yazdığı muhtasar eserinin girişinde özet halinde belli başlı fıkıh usûlü konularını ele almaktadır. Ḫaffâf’ın el-Aḳsâm ve’l-ḫiṣâl’de fıkıh usûlü konularına yer vermesi, Şâfiî’den sonra Şâfiî fıkıh usûlünün gelişimi konusunda önemli veriler sunmasının yanında, kendi dönemindeki Şâfiî usûlcüler üzerinde etkili olan kelâmî perspektifi yansıtması bakımından da kayda değerdir. İşte bu çalışma hem bu etkiyi göstermek hem de gerek klasik gerekse de modern kaynaklarda ihmal edilmiş bir Şâfiî fakihini ve onun usûl düşüncesini tanıtma amacını taşımaktadır.