TÜRKİYE’DEKİ İBBS DÜZEY-1 BÖLGELERİNİN NÜFUS COĞRAFYASI

Murat YILMAZ

Türkiye’de günümüzde yaklaşık 85,5 milyonluk bir nüfus bulunmakta olup bu nüfus düzey-1 bölgeleri arasında dengeli bir şekilde dağılmamaktadır. Yine nüfusun çeşitli nitelikleri de düzey-1 bölgeleri arasında önemli farklılıklar göstermektedir. Bu çalışmada 2002 yılında yapılan yasal düzenleme ile (istatistiki bilgi toplamak için yapılan istatistiki bölge birimleri sınıflandırması-İBBS) oluşturulan 12 düzey-1 bölgesinde nüfusun gelişimi, dağılışı ve hareketleri ile kentleşme oranı, demografik yapısı, bağımlılık oranı, eğitim durumu, evlenme-boşanma hızı ve ortalama hane halkı büyüklüğü gibi çeşitli nitelikleri incelenmiştir. Aradan 20 yıldan fazla zaman geçmiş olmasına rağmen 2002’de oluşturulan düzey-1 bölgelerinde nüfusun gelişimi, dağılışı ve çeşitli niteliklerinin incelendiği ilk kitap çalışması bu araştırma olmuştur.

Günümüzde düzey-1 bölgelerinden bazılarının Türkiye’deki 85,5 milyonluk nüfustaki payı %13 ile %19 arasında değişirken bazılarında bu pay %3 bile değildir. Öte yandan nüfusun yaş-cinsiyet yapısı, medyan yaşı, bağımlılık ve kentleşme oranı, hareketleri ve eğitim durumu da düzey-1 bölgeler arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada düzey-1 bölgelerinde nüfusun gelişim seyri ve dağılışı ile bazı niteliklerinin bölgesel farklılıklarının detaylı olarak incelenmesi ve mekânsal farklılıkların harita ve grafiklerle gösterilmektedir.