Akademik Veri Yönetim Sistemi
Mimarlık ve Yaşam Dergisi, cilt.10, sa.2, ss.307-327, 2025 (Hakemli Dergi)
Kemiklik yapıları, geçmişten günümüze insan kalıntılarının bir araya toplandığı mekânlar olarak, farklı coğrafyalarda çeşitli kullanım amaçlarıyla şekillenmiş önemli kültürel öğelerdir. Bu yapılar, genellikle mezar alanlarının dolması sonucu yeni definler için alan açma ihtiyacından ortaya çıkmıştır. Ancak kolektif anma, sosyal statü sergileme, ölüleri ve toplumsal olayları anma gibi durumlarda; ayrıca salgın hastalıklar ve savaşlar sırasında da işlevsellik kazanmıştır. Avrupa’da, özellikle Fransa ve İtalya gibi ülkelerde, kemiklik yapıları süsleme unsurlarıyla birleşerek zengin bir ölü kültü oluşturmuş ve bu yapılar önemli tarihsel mekânlar haline gelmiştir. Ancak, Türkiye’de bu yapılar az sayıda bulunmakta ve mekânsal kullanım potansiyeli yeterince değerlendirilememektedir. Bu çalışma, Türkiye’de nadir örneklerinden biri olan ve Cebeci Asri Mezarlığı’nda bulunan modern bir kemiklik yapısını ele almaktadır. Atıl durumda bulunan bu yapının tabanında sayısı belirlenemeyen insan kemikleri mevcuttur. Çalışma kapsamında, söz konusu yapının tüm cephelerden fotoğrafları çekilmiş, rölöve krokisi hazırlanmış; plan, kesit ve görünüş çizimleri yapılmıştır. Mevcut durum analizi detaylı bir şekilde gerçekleştirilmiş ve yapının kültürel ve toplumsal bir değer olarak yeniden işlevlendirilmesi için bir öneri geliştirilmiştir. Ayrıca, yapının anlatımını ve yeniden kullanım önerisini destekleyecek üç boyutlu modeller tasarlanmıştır. Sonuç olarak, bu çalışma, Cebeci Asri Mezarlığı kemiklik yapısını belgeleyerek, yapının tarihsel ve kültürel önemini vurgulamak ve toplum için değer taşıyan bir işlev kazandırmak amacıyla bir model sunmaktadır. Türkiye’de kemiklik yapıları üzerine yapılan sınırlı akademik çalışmalar göz önüne alındığında, bu araştırma hem alandaki boşluğu doldurmayı hem de yapının kente ve ülkeye katkı sağlayarak yeniden kullanımını önermeyi hedeflemektedir.