Akademik Veri Yönetim Sistemi
GİBTÜ İslami Araştırmalar Dergisi, cilt.5, sa.1, ss.62-83, 2024 (Hakemli Dergi)
Tesyîr/mecburiyyet ve Tahyîr/hürriyet konusu, öteden beri İslam âlimlerinin ilmi hayatlarının büyük
bir kısmını işgal eden ve pek çok kelam fırkasının ortaya çıkmasına yol açan konulardan biridir. Çünkü
bu konu, insanın Rabbiyle olan ilişkisini belirleyen en önemli konulardandır. Sahabe döneminden günümüze dek bu mesele, pek çok ihtilaf ve tartışmaya mazhar olmuştur. Öte yandan bu meselenin, çoğu kişinin anlamadığı kaza ve kader inancıyla da çok güçlü bir bağlantısı vardır. Bu nedenle zaman zaman
yenileniyor. Şüpheciler, Müslümanların imanlarını sarsmak amacıyla sürekli bu meseleyi gündeme getirmeye çalışıyorlar. Ancak Yüce Allah her zaman bu dini savunan, sapkınların ortaya attıkları şüpheleri
gideren ve Müslümanların bilmedikleri konularda aydınlatan bir grup âlim görevlendirir. Şeyh Muhammed Said Ramazan el-Bûtî de bu âlimlerden biridir. Çünkü o, el-İnsanu Museyyerun em Muhayyerun “İnsan Mecbur mu yoksa Hür mü” adlı eseriyle bu iki kavramın hakikatini anlatmaya çalışan muasır âlimlerdendir. Konuyu tüm yönleriyle ele almış ve insanın bazı eylemlerinde mecbur, bazıların da ise hür
olduğunu ispatlamıştır. Çünkü o özgürlük ve irade sahibidir. Ancak bazı sosyal ve eğitsel faktörlerden
etkilenmesi de mümkündür. Nitekim müellif, bazı ayet ve hadislerin anlaşılmamasından dolayı insanın
eylemlerinde mecbur olduğu yönündeki şüpheleri de gidermiştir. Ancak sonuçta insanın Cenab-ı Hakk'a
olan kulluğunun hakikatini öğrenmeden sükûnet ve huzurdan emin olamayacağını vurgulamıştır. Bu
araştırmada tüm bunlar detaylı bir şekilde tartışılacaktır.