Akademik Veri Yönetim Sistemi
Akademi Karabük Dergisi, cilt.9, sa.1, ss.106-121, 2025 (Hakemli Dergi)
Önemli nüfus hareketleri tarihin ilk dönemlerinden
itibaren insanlığın seyrini derinden etkilemiştir. Bu durum
tarihi olaylar incelendiğinde daha belirgin şekilde
anlaşılmaktadır. Meydana gelen nüfus hareketleri çeşitli
nedenlerden ötürü ya kediliğinden vuku bulmakta ya da
göçün olduğu bölgede egemen olan gücün baskıcı siyaseti
neticesinde meydana gelmektedir. Her durumda da meydana
gelen nüfus hareketlilikleri büyük yıkımlara ve acılara yol
açmaktadır. Ancak yaşanan nüfus hareketlilikleri dikkatli ve
insani endişelere mahal vermeden planlı olursa neticeleri daha
hafif olur. Yine meydana gelen göçlerle birlikte yapılan iskân
faaliyetleri planlı programlı olduğunda yaşanan göçler ve
meydana gelen kayıplar daha hafif düzeyde olur. Bu şekilde
Türk tarihinde de nüfus hareketlilikleri sürekli olmuştur. Bu
hareketliliklerle Orta Asya’da Anadolu’ya yapılan ve uzun
seneler devam eden göçlerle Anadolu coğrafyası bambaşka bir
hal almıştır. Göçlerle coğrafyanın nüfus yapı büyük oranda
değişerek coğrafya yeni bir yapıya sahip olmuştur. Bu göçlerle
gelen Türkmenler önce Türkiye Selçuklularının sonra ise
Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda rol almışlardır. Batı
Anadolu’da kurulan Osmanlılar, Selçuklulardan kalan mirası
da devralarak kuruluştan itibaren göçebe Türkmen boylarına
uygun yerler tahsis ederek planlı iskânlar yapma eğilimine
olmuştur. Çalışma Osmanlı’nın kuruluşundan XVII. yüzyılın
başlarına kadar yaşanan önemli nüfus hareketlilikleri ve aynı
doğrultuda yapılan iskân faaliyetleri verilmeye çalışılacaktır.
Çalışmanın hazırlanmasında Osmanlı arşiv vesikaları başta
olmak üzere dönem ana kaynakları ve bazı telif eserlerden
faydalanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Nüfus
Hareketliliği, Göç, İskân.