Urartu Krallık merkezinin batısında bulunan Kayalıdere Kalesi Muş ili Varto İlçesinin 20 km kuzeybatısındadır. Burney’in 1956 yılında bölgede yaptığı yüzey araştırmaları sırasında tespit edilmiş ve kalede Burney tarafından 1965 yılında tek sezonluk bir kazı gerçekleştirilmiştir. Ardından 2018 ve 2019 yılları arasında Alparslan II Barajı yapımı sırasında kalede temizlik ve sondaj çalışmalarını kapsayan kurtarma kazıları yapılmıştır. Yukarı Sitadel, Kuzey Yamaç Yerleşimi (aşağı teras) ve Stelli Kutsal Alan olmak üzere üç farklı bölgede çalışılmıştır. Sıklıkla karşılaşılan buluntuların başında çanak çömlekler gelmektedir. Bu makalede temizlik ve sondaj kazıları sonucunda elde edilen çanak çömlek malzemesine ait sonuçlar paylaşılmaktadır. Çanak çömlekler tipolojik olarak zengin bir çeşitlilik göstermez. Çanak, çömlek, tepsi, pithos ve minyatür kaplar belirgin form tiplerini temsil etmektedir. Hamur özellikleri açısından özellikle parlak görünümlü kırmızı perdahlı Urartu malları ön plana çıkmaktadır. Yanı sıra başta kahve-kiremit, krem ve gri hamurlu ve hamurunun renginde astarlı mal grupları da karşımıza çıkmaktadır. Kiremit, kahve ve krem astar uygulamalarının olduğu parçalar hamurunun renginden farklı yüzey uygulamalarının varlığını göstermesi açısından önemlidir. Çanak çömlek malzemesindeki belirgin bitki ve taşçık katkı yerel bir uygulama olarak değerlendirdiğimiz bir özellik olarak belirir. Kaplar üzerindeki piktoral işaretler daha çok ölçü belirtme amaçlı kullanılmıştır. Damga baskılarında da at ve dağ keçisi gibi hayvan motifleri sıklıkla kullanılmıştır.
Situated in the west of the central region of the Urartian Kingdom, Kayalıdere Fortress is 20 km northwest of the Varto district of Muş province. The fortress was discovered during Burney’s surveys in the region in 1956, and later another excavation project was undertaken by Burney in 1965. After a long cessation, rescue excavations containing cleaning and drilling works were carried out at the fortress during the construction of the Alparslan II Dam between 2018 and 2019. Three different areas were studied, in particular, the upper citadel, the northwest settlement (lower terrace), and the sanctuary with a stele. Ceramics are one of the most frequently encountered artifacts. Hence, this article examines the results of the pottery objects obtained from the cleaning and sounding excavations executed at the castle. The pottery artifacts do not exhibit a rich typological diversity. Nonetheless, pots, bowls, trays, pithoi, and miniature vessels represent distinct form types. In terms of paste characteristics, especially bright red burnished Urartian wares are noteworthy. Additionally, brown, terracotta, cream, and gray paste ware groups have been encountered. Pieces with terracotta, brown, and cream slip applications are significant as they yield the existence of different surface treatments. Another feature we consider a local practice is the distinctive straw, plant, and gravel inclusions in the ceramic fabrics. Pictorial markings on the vessels were employed mainly for measuring purposes, and animal motifs such as horses and mountain goats are commonly utilized in clay stamps.
