Rusya’nın 24 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna topraklarına yönelik başlattığı ve “özel askeri operasyon” şeklinde tanımladığı askerî harekât, dünya kamuoyunda genellikle, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimi olarak değerlendirilmiştir. Bu sözde askeri operasyonun Rusya tarafından öne sürülen temel gerekçeleri ise kısaca şu şekildedir: 2014 yılında Kırım’ın Rusya tarafından ilhak edilmesini takip eden süreçte Ukrayna yönetimi tarafından sürdürülen politikaları ve özellikle Donbas Bölgesi’ndeki çatışmaları, ‘zorbalık ve soykırım’ şeklinde değerlendiren Kremlin yönetimi, adı geçen operasyonu ‘Ukrayna’yı Nazilerden arındırma’ amacıyla başlattığını iddia etmiştir. Ukrayna’nın Rus yanlısı olduğu bilinen eski Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in görevini bırakmak durumunda kalmasına yol açan protesto gösterilerinin Batı tarafından organize edildiğini ve bu durumun iki ülke arasındaki krizi derinleştirdiğini iddia eden Rusya, Minsk Barış Sürecinin başarısızlığa uğramasından da Ukrayna yönetimini sorumlu tutmuştur. Rusya, ayrıca, Rus dilinin ve kültürel mirasının Ukrayna topraklarından silinmeye çalışıldığını savunmuştur. Ukrayna’yı ‘hiçbir zaman gerçek bir devlet geleneği bulunmayan’ ve ‘Ruslardan farklı olmayan bir halk olarak’ gören Putin ve geleneksel Rus milliyetçileri açısından bu durum kabul edilemez bulunmuştur. Bunun yanı sıra NATO’nun 1997 yılı sonrasında özellikle Doğu Avrupa’da genişlemesini kendisine yönelik ciddi bir tehdit olarak değerlendiren Rus yönetimi, Ukrayna’nın NATO ile yakınlaşmasını ve NATO’ya üye olması ihtimalini Rusya’nın kuşatılması ve doğrudan tehdit edilmesi şeklinde kabul etmiştir. 

Rusya yönetiminin hem işgal hareketi öncesinde dile getirmeye başladığı hem de devam eden savaş sürecinde iddiaları arasına eklediği “operasyon” gerekçeleri yukarıda kısaca değinilen iddialarla sınırlı kalmamıştır. Rus tarafının dile getirdiği önemli işgal gerekçelerinden birini ve bu çalışmanın da konusunu oluşturan gerekçelerden biri de, Ukrayna’nın kirli nükleer bomba üretmeye çalıştığı iddiasıdır. Rusya, işgalin başlamasının hemen ardından 26 Şubat 2022’de Ukrayna’nın kuzeyinde bulunan âtıl durumdaki Çernobil Nükleer Tesislerini ve 28 Şubat 2022’de Ukrayna’nın güneyinde bulunan Avrupa’nın en büyük nükleer tesislerinden biri olan Zaporijya Nükleer Santralinin kontrolünü ele geçirmiştir.  Askeri güvenlik ve silah kontrolü konulu Viyana Görüşmeleri’nde Rus heyetine başkanlık eden Konstantin Gavrilov, Rusya’nın başlattığı “askeri operasyonun gerçekleştirilme nedenlerinden birinin ‘kirli’ bir nükleer bombanın ortaya çıkma ihtimali olduğunu” ifade etmiştir. Ukrayna’nın üretmeyi amaçladığı bombanın yalnızca ‘kirli’ olmadığını, Ukrayna’nın nükleer silah üretebilecek teknolojiye sahip bulunduğunu ve bunun yalnızca zaman meselesi olduğunu iddia eden Gavrilov, bunu kendi (Rus) otoritelerine atıfta bulunarak desteklemiştir. Rus yönetimi bu iddiasını yalnızca adı geçen nükleer tesislerin kontrolünü tamamen ele geçirinceye kadar değil, savaşın ilerleyen dönemlerinde de seslendirmeye devam etmiştir. Zaman zaman hem Ukrayna yönetimine hem de Ukrayna’ya destek olan güçlere karşı nükleer silah kullanabileceği tehdidini de aynı şekilde sürdürmüştür. Bu çalışmada, Ukrayna-Rusya Savaşı’nın gerekçelerinden biri haline gelen Ukrayna’nın Nükleer Silah ürettiği iddialarına odaklanılacaktır. Ancak bu durumun incelenmesinde uluslararası kuvvet kullanma hukukundan ziyade Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi (NSYÖ)  Rejimi çerçevesinde bir değerlendirme yapılacaktır. Öncelikle nükleer silahların yasaklanmasına ve yayılmasının önlenmesine yönelik girişimlere ve inşa edilen mevcut rejime dair kısaca bilgi verilecektir. Sonrasında nükleer silahların hem Soğuk Savaş döneminde hem de Soğuk Savaş sonrasındaki durumuna değinilecektir. Eski bir Sovyet coğrafyası olan Ukrayna’nın, Soğuk Savaş sonrasında uluslararası sisteme entegre olma çabaları ve NSYÖ Rejimi’ne katıldığı Budapeşte Memorandumu’na dikkat çekilecektir. Ukrayna’nın nükleer faaliyetlerinin ve sahip olduğu nükleer kapasitenin incelenmesinin ardından Rusya’nın nükleer tehdit söylemlerine odaklanılacaktır. Rus yönetiminin Ukrayna’nın sahip olduğu nükleer kapasiteyi nasıl “güvenlikleştirdiği” analiz edilecektir.