Akademik Veri Yönetim Sistemi
27. Aktif Tektonik Araştırma Grubu Çalıştayı, İzmir, Türkiye, 30 Ekim - 01 Kasım 2024, ss.44-45
Başkale Fay Zonu, Doğu Anadolu Kısalma Bölgesi’nin güneydoğu kesiminde yer alır. Bu fay zonu, Başkale İlçesinin Ortayol Köyü’nden başlayarak kuzeydoğuya doğru İran sınırına yakın bir konumda yer alan Gelenler Köyü’ne kadar devam etmektedir. Yaklaşık 49 km uzunluğunda ve K45º-50ºB arasında değişen doğrultulara sahip sol yanal doğrultu atımlı bir fay zonu olup, genel olarak on üç farklı geometrik segmentten oluşmaktadır. Başkale Fay Zonu tektonik olarak aktif bir fay zonudur ve aletsel dönemde meydana gelen birden fazla depremin kaynağını oluşturmaktadır. Ayrıca segmentler boyunca birçok morfolojik belirteç sunmaktadır. Bunlardan bazıları, dere ötelenmeleri, sırt ötelenmeleri, üçgen yüzeyler, alüvyal fanlar şeklinde sıralanabilir. Oluşturduğu en önemli yapılardan biri ise Başkale Havzasıdır. Başkale Havzası’nın batı ve doğu kenarları faylar tarafından kontrol edilmekte ve bu fayların taban bloklarında temel kayalar yer alırken havza içini dolduran çökeller genel olarak akarsu ve güncel alüvyondan oluşmaktadır. Başkale Fayı Zonu’nun deprem tekrarlanma aralığının ortaya konması amacıyla 3 farklı noktada hendek kazı çalışmaları ve morfokronolojik tabanlı uzun dönem kayma hızının belirlenmesi için ise gerekli noktalardan örneklemeler tamamlanmıştır. İlk hendek çalışması fayın sıçrama yaparak iki kol halinde devam ettiği kesimlerinde yer alan Özpınar Köyü ile Bilgeç Köyü arasında bir lokasyonda gerçekleştirilmiştir. Hendek içerisinde kolüvyal ve flüvyal çökeller yer almakta olup, bu birimler deformasyon zonunu oluşturan kil birimi ile ayrılmaktadır. İkinci hendek lokasyonu Başkale Fayı’nın orta kısmında yer alan Ortayazı Köyü’nün kuzeyinde yer almaktadır. Bu lokasyon fayın sıçrama yaparak oluşturduğu bir alt segmenti kapsamaktadır. Açılan hendekte fayın izi birimler (çakıllı kumlu birim ile kil birimi arasında) arasındaki sınır ile net bir şekilde gözlenmektedir. Üçüncü hendek lokasyonu Başkale Fayının güneybatı ucunda Atlılar Köyü’nün yaklaşık 5 km kuzeybatısında açılmıştır. Bu lokasyon fay önü düzlüğünde yer almaktadır ve yapılan hendek çalışmasında fayın ortaya koyduğu deformasyon bataklık çökeli içinde tespit edilmiştir. Başkale Fayı üzerinde gerçekleştirilen hendek kazı çalışmalarında hendek stratigrafisinin yapısal ilişkisine bağlı olarak BSF-1 hendeğinde 4, BSF-2 hendeğinde 2 ve BSF 3 hendeğinde 4 farklı muhtemel deprem horizonu tanımlanmıştır. Alınan yaş örneklerinin tarihlendirilmesi sonuçlarının tamamlanması ile Başkale Fay Zonu için deprem tekrarlanma aralığı ve uzun dönem kayma hızı ortaya konmuş olacaktır. Bu çalışma Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından 123G012 no’lu proje kapsamında desteklenmiştir.
The Başkale Fault Zone is located in the southeastern section of the Eastern Anatolian Contraction Region. This fault zone extends from Ortayol Village in the Başkale District northeastward to Gelenler Village, situated near the Iranian border. It is a left-lateral strike-slip fault zone, approximately 49 km long, with strike directions varying between N45º-50ºE, and it is composed of thirteen distinct geometric segments. The Başkale Fault Zone is tectonically active and has been the source of multiple earthquakes during the instrumental period. Furthermore, it exhibits numerous morphological indicators along its segments, including stream offsets, ridge displacements, triangular facets, and alluvial fans. One of the most significant structures it forms is the Başkale Basin. The western and eastern margins of the Başkale Basin are fault-controlled, with basement rocks present in the footwall blocks of these faults, while the basin is predominantly filled with fluvial deposits and recent alluvium. In order to determine the recurrence interval of earthquakes along the Başkale Fault Zone, trench excavation was conducted at three different locations, and samples were collected from key sites to establish the long-term slip rate based on morphochronology. The first trench was excavated between Özpınar Village and Bilgeç Village, where the fault splits into two branches. Within the trench, colluvial and fluvial deposits were found, separated by a clay unit that defines the deformation zone. The second trench location is situated north of Ortayazı Village in the central part of the Başkale Fault, covering a sub-segment formed by a fault step. In this trench, the fault trace is clearly observed at the boundary between two units (a gravelly sandy unit and a clay unit). The third trench was opened near the southwestern end of the Başkale Fault, approximately 5 km northwest of Atlılar Village. This location is situated on a fault-front plain, and the trench revealed deformation caused by the fault within marsh deposits. Based on the structural relationships of the trench stratigraphy, four potential earthquake horizons were identified in trench BSF-1, two in trench BSF-2, and four in trench BSF-3. Once the dating results of the collected samples are finalized, the recurrence interval and long-term slip rate for the Başkale Fault Zone will be established. This study is supported by the Scientific and Technological Research Council of Turkey (TÜBİTAK) under project number 123G012.