Akademik Veri Yönetim Sistemi
ASOS JOURNAL, sa.138, ss.88-113, 2023 (Hakemli Dergi)
Merâga, İran’ın Doğu Azerbaycan bölgesinde yer almaktadır. Tarihi kaynaklarda bağlık ve bostanlık olarak tanınan Merâga, gerek Selçuklular gerekse İlhanlılar için bilim, kültür ve sanat alanında önemli kentlerden biri olmuştur. Bu bağlamda günümüze kalmış çok fazla sayıda el sanatları, mimari eserleri ve el yazmaları mevcuttur. Bu çalışmada ise Merâga’da yer alan Selçuklu dönemine ait Kümbet-i Surh (Kırmızı Kümbet), Burc-u Müdevver (Silindirik Kümbet), Kümbet-i Kabud (Mavi Kümbet) ve İlhanlılar dönemine ait olan Kümbet-i Gaffariye’ de yer alan çiniler teknik, motif ve felsefi düşünce bağlamında ele alınmıştır. Amacımız ise daha önce çeşitli yayınlarda farklı yönleri konu edinilen bu mimari örneklerin yoğun mimari plastik ögesi olan çini bezemelerini detaylı bir şekilde vererek kesik çizgi sistemlerinden oluşan sonsuzluk ilkesinin en kolay uygulanabildiği geometrik kompozisyonların mistik boyutlarını ve siyasi amaçlı kullanılan armaları da vurgulamaktır. İslam mimarisinde bu denli önem arz eden çini tekniklerinin ve bezeme çeşitlerinin Anadolu ile İran arasındaki benzer ve farklı yönlerinin tespitinde bulunularak bu hususta etkili olan dini, siyasi ve sosyal unsurlar üzerinde durulmuştur. Çalışmada ele alınan kümbetler Selçuklu ile İlhanlı arasındaki geleneğin sürekliliğini ortaya koyması açısından da önem taşımaktadır.