Türk Sinemasında Arabesk: “Müslüm” Filmi Üzerine Bir İzleyici Çalışması


Karadaş N.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt.0, sa.50, ss.431-460, 2020 (Hakemli Dergi)

Özet

Sinemaya benzer olarak birleştirici bir gücü ve evrensel niteliği olan müzik, tür fark etmeksizin içerisinden doğduğu ve tekrar buluştuğu toplumun izlerini taşır ve o toplumdaki bireylerin anlam dünyasında karşılık bulur. Türkiye söz konusu olduğunda 1960’lardaki ilk örneklerinden günümüze kadar toplumsal düzlemde var olan arabesk müzik ve bu müzik tarzıyla ilişkilendirilen arabesk kültür sinema gibi toplumdan beslenen sanat dallarında da yansımalarını bulmuştur. Arabeskin toplumsal yeri ve önemi ile toplumsal açıdan arabesk kültür ve müziğe bakış açısı arabesk müziğin önemli isimlerinden birisi olan Müslüm Gürses'in hayat hikâyesinden temellenen Müslüm (Ketche & Can Ulkay, 2018) adlı filmin izleyici tarafından neden izlendiğinin, nasıl okunduğunun ve izleyiciyi hangi noktalarda, ne şekilde tatmin ettiğinin ortaya konulmasını önemli kılmaktadır. Bu çerçevede çalışma kapsamında Müslüm adlı filmi izleyicilerin neden/hangi amaçla izledikleri ile nasıl okuyup yorumladıklarını anlamak amacıyla farklı demografik özelliklere sahip kartopu örneklem yoluyla ulaşılan 200 izleyiciden çevrimiçi anket yoluyla veri toplanmıştır. Çalışma kuramsal açıdan kullanımlar ve doyumlar yaklaşımından temellenmekte ve McQuail’in (2010) kategorizasyonu çerçevesinde izleyicilerden elde edilen veriler analiz edilmektedir. Analiz sonucunda izleyicilerin büyük çoğunluğunun filmi okuma sürecinde aktif izleyici rolü üstlendikleri görülmüştür. Ayrıca izleyiciler açısından beklentilerin karşılanmasında kimi noktalarda benzerlik görülmekle birlikte, bireysel farklılıklarda sosyal kökenlerin belirleyici olduğu ve ayrıca öngörülmeyen kimi etkilerin ortaya çıktığı görülmektedir.