Antropojenik Etkiler ve İklim Değişikliği Baskısı Altında Sulak Alanlar: Van Kalesi Ve Çevresi Doğal Sit Alanı Örneği

Aydın E., Kemeç S.

Eurasia Climate Change Congress – EURACLI’22, Van, Türkiye, 29 Eylül - 01 Ekim 2022, ss.1-2

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Van
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1-2
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Doğal sistemlerin sağlığını tehdit eden küresel iklim değişikliği ve antropojenik etkiler sebebiyle tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de arazi örtüsünde önemli değişimler meydana gelmiştir. Söz konusu değişimlerden sulak alanlar da olumsuz yönde etkilenmiştir. İklim değişikliği ve diğer antropojenik etkilere karşı kırılgan ve savunmasız olan sulak alanlar ekosistemdeki en verimli ve karbonca zengin (karbon yutağı) alanlar arasında yer almaktadır. Sulak alanlar aynı zamanda çoklu ekosistem hizmeti veren, iklim değişikliğine uyum konusunda küresel bir öneme sahip alanlardır. Ancak özellikle sıcaklık ve yağış gibi iklim parametrelerinde meydana gelen değişimler sulak alanları, toprağı ve bu alandaki bitki topluluklarını değiştirebilmektedir. Bunun yanı sıra özellikle kıyı sulak alanlarının maruz kaldığı dolgu, yapılaşma, yol gibi antropojenik müdahaleler verdiği çoklu ekosistem hizmeti sayesinde iklim değişikliği ile uyum ve mücadele konusunda etkili roldeki sulak alanları tehdit etmektedir. Çalışma kapsamında bir kıyı sulak alanı olan Van Kalesi ve Çevresi Doğal Sit Alanı ele alınmıştır. Sulak alan üzerindeki iklim değişikliği baskısı Van ölçeğinde 1980 ve 2020 yılları arasında ölçülen sıcaklık ve yağış iklim parametrelerinin analiziyle, antropojenik baskı ise 2005 ve 2021 yıllarına ait uydu görüntülerinin görsel değerlendirmesiyle ele alınmıştır. İklim değişikliği parametrelerinden olan sıcaklık parametresinde anlamlı, artan, yağış parametresinde ise anlamlı, azalan bir trend olduğu sonucuna varılmıştır. Uydu görüntülerinin görsel değerlendirmesi sonucunda ise sulak alanda dolgu ve yol yapımı sebebiyle önemli oranda tahribat ve arazi kullanımı değişimi olduğu görülmüştür.  İklim değişikliği, antropojenik etki ve göl seviyesindeki değişimlerden doğrudan etkilenen sulak alanın söz konusu baskılar sebebiyle günden güne bozulduğu/yok olmaya yüz tuttuğu sonucuyla karşılaşılmıştır. Bu noktada iklim değişikliğini sınırlayıcı etkileri olan, doğal topluluklar ve insan toplumu için kritik ekosistem hizmetleri sağlayan sulak alanların korunmasında yetersiz kalındığı sonucu ortaya çıkmakta ve sulak alanların korunması ve restorasyonu için kamu politikalarının rolü önem kazanmaktadır.

Due to global climate change and anthropogenic effects that threaten the health of natural systems, significant changes have occurred in the land cover in Turkey as well as all over the world. Wetlands have also been adversely affected by these changes. Wetlands, which are fragile and vulnerable to climate change and other anthropogenic effects, are among the most productive and carbon-rich (carbon sink) areas in the ecosystem. Wetlands are also areas that provide multi-ecosystem services and have a global importance in adaptation to climate change. However, changes in climate parameters such as temperature and precipitation can change wetlands, soil and plant communities in this area. In addition, anthropogenic interventions such as filling, construction and road, especially coastal wetlands, threaten wetlands, which play an effective role in adaptation and struggle with climate change, thanks to the multi-ecosystem service it provides. Within the scope of the study, Van Castle and its Surrounding Natural Protected Area, which is a coastal wetland, has been discussed. The climate change pressure on the wetland was handled by the analysis of the temperature and precipitation climate parameters measured in Van scale between 1980 and 2020, and the anthropogenic pressure was handled by the visual evaluation of the satellite images of 2005 and 2021. It has been concluded that there is a significant and increasing trend in the temperature parameter, which is one of the climate change parameters, and a significant and decreasing trend in the precipitation parameter. As a result of the visual evaluation of the satellite images, it was observed that there was a significant amount of destruction and land use change in the wetland due to filling and road construction. It has been concluded that the wetland, which is directly affected by climate change, anthropogenic effects and changes in lake level, is deteriorating / tending to disappear day by day due to these pressures. At this point, it emerges as a result of insufficient protection of wetlands, which have limiting effects on climate change and provide critical ecosystem services for natural communities and human society, and the role of public policies for the protection and restoration of wetlands becomes important.