Bir Hadis İhtisas Kurumu Olarak Ziyaiyye Dârülhadisi

Kalaç R.

III. Uluslararası Battalgazi Bilimsel Çalışmalar Kongresi, Malatya, Türkiye, 21 - 23 Eylül 2019, ss.1132-1139

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Malatya
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1132-1139
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Hadisler Ehlî Sünnet geleneğinde dini konularda ikinci önemli kaynak kabul edilmiştir. Bu önemine binaen ilk asırlardan itibaren hadis öğrenimine ve öğretimine büyük önem verilmiştir. Ancak hadis öğrenimi ilk asırlarda daha çok âlimlerin evleri, mescidler ve camiler gibi çeşitli yerlerde icra edilmiştir. Sonraki asırlarda medreseler başta olma üzere farklı müesseselerde bu ilmin öğrenimi devam etmiştir. Hadis ilmiyle ilgili faaliyetler medreselerin kurulmasıyla bu yapılarda daha aktif bir halde icra edilmiştir. Ancak medreseler, İslâmi ilimlerin genelini ihtiva edecek bir müfredata sahipti. Bu açıdan ilk başlarda medreselerde tefsir, fıkıh, hadis, tasavvuf ve kelam gibi temel İslami ilimlere dair bir ihtisaslaşma söz konusu değildi. Bu eksikliğinden dolayı sonraki asırlarda bu ilimlere dair ihtisaslaşma süreci başlamış ve medreselerle aynı kökten gelen türdeş kurumlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu kurumlardan birisi ise hadis ihtisas merkezleri denilen dârülhadislerdir. Müfredatını yoğunlukla hadis öğrenimine tahsis ettiği için hadis ilminin inceliklerinin daha derinlemesine öğretildiği yapılardan olan dârülhadisler, İslami ilimlerin genel olarak verildiği medreselerde eğitimini bitirip belli bir seviyeye ulaştıktan sonra hadis ilminde derinleşmek isteyen öğrenciler için inşa edilen medreselerdir. Bu yapılardan birisi ise Ziyaiyye Darülhâdisi’dir. Ziyauddin el-Makdisî (ö.643/1245) tarafından Dımaşk Salihiyye bölgesinde inşa edilen bu müessese, yapımından kısa bir müddet sonra büyük bir şöhrete kavuşmuş ve bunun neticesinde çeşitli kentlerden Dımaşk’a hadis öğrenimi amacıyla gelen talebeler için vazgeçilmez uğrak yerlerden birisi haline gelmiştir. Bu müesseseyi ilim ehli nezdinde cazip kılan hususların başında muazzam bir kütüphaneye sahip olmasıdır. Ziyauddîn bu yapının bünyesinde Ziyaiyye Kütüphanesi olarak bilinen bir kütüphane kurmuş ve bu yapıyı dârülhadise vakfetmiştir. Bu kütüphanenin ihtiva ettiği zengin kaynaklar, pek çok âlimin kaynak bulmak için bu yapıyı ziyaret etmesini ve buradan istifade etmesini sağlamıştır. Bu önemine binaen tebliğimizde Ziyaiyye Dârülhadisi, burada yürütülen eğitim-öğretim faaliyetleri, bu yapının hadis eğitiminde icra ettiği fonksiyonlar, burada okutulan hadis kitapları, burada yetişmiş olan muhaddisler ve Ziyaiyye Kütüphanesi’inin ihtiva ettiği bazı eserler ele alınacaktır.