BM Genel Kurulu tarafından 2015 yılında kabul edilen ve 2030 yılına kadar ulaşılması amaçlanan “Gündem 2030: BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri” arasında 2 numaralı amaç olan Açlığın Sonlandırılması hedefi Covid-19 Pandemisinden olumsuz etkilenmiştir. Açlıkla mücadele etmek zorunda kalan insan sayısında 2000’li yılların başlarından itibaren devam etmekte olan düşme eğilimi 2015 yılından sonra yatay seyir izlemeye başlamış ancak pandemi süreciyle birlikte Dünya’da açlıkla yüzyüze kalan insan sayısında ciddi artış yaşanmıştır. Sürdürülebilir kalkınma hedefleri içerisinde açlığın tamamen ortadan kaldırılması amaçlanmış (Zero Hunger Challenge) ancak gelinen aşamada 2015 yılındaki düzeyin dahi oldukça gerisinde kalınmış ve açlığın sonlandırılması hedefi şu an için yalnızca bir iyiniyet girişimi olmaktan öteye geçememiştir. Covid-19 Pandemisi sürecinde uygulanan politikalar nedeniyle tedarik zincirleri üzerinde baskı artmış, endüstrinin farklı alanları farklı düzeylerde bu baskının tesiri altında kalmıştır. Tedarik zincirlerindeki bozulma gıda tedariğinde de sorunlar yaşanmasını beraberinde getirmiştir. Pandemi nedeniyle uygulanan politikaların bir yansıması olarak göçmen işçilerin sınır ksıtlamaları nedeniyle hareketsiz kalmaları, tarlalarda ürünlerin toplanamaması nedeniyle çürümesi, sel ve kuraklık gibi doğal felaketlerin yaşanması, üretim ve işleme aşamalarında yaşanan sorunlara dağıtım sorunlarının da eklenmesi birçok bölgede tedarik zincirlerinin kırılmasına yol açmıştır.  Üretilen gıdaya erişimin zorlaşması, pandemi döneminde bireylerin gıda yetersizliği korkusuyla stoklama davranışı göstermesi fiyatların yükselmesine yol açmıştır. Küresel çapta gıda fiyat endekslerindeki yükselişte, Çin ve Hindistan gibi ülkelerin piyasalardan çok yüksek miktarda gıda ürünü satın almasının da etkisi vardır. Her ne kadar pandemi sonrasında gıda fiyatlarındaki yükseliş hız kesmiş ve daha dengeli bir seviyeye inmeye başlamışsa da, pandemi öncesi dönem ile kıyaslandığında ciddi bir fiyat artışı söz konusu olmuştur. Dünya’da toplam gıda üretiminde artış sağlanmış olmasına karşın açlığın dünya nüfusunun % 10’unu tehdit ediyor olması, temel nedenin gıda yetersizliği olmadığını göstermektedir. Akut gıda yetersizliğinin özellikle Sahra-altı Afrika’da ve Güney Asya’da (Afganistan-Pakistan ve Hindistan başta olmak üzere) üst seviyede bir tehdit haline gelmesi ve olası kıtlık riskini ortaya çıkarması gıda güvenliği konusunda acil yardımları gündeme getirmiştir. Dünya’da 0-5 yaş arası çocuk ölümlerinin %45’inin yetersiz beslenme/açlık kaynaklı olduğu düşünüldüğünde açlığın birçok ülkenin yalnızca bugününü değil geleceğini de tehdit ettiği görülmektedir. Açlık ve kıtlıkla ilgili temel yaklaşımlardan biri olan Malthusçu görüşün iddia ettiği gibi kıtlık, dünya nüfusundaki artışın doğal bir sonucu değildir. Nitekim Amartya Kumar Sen tarafından gıda yetersizliği olmadığı halde kıtlık yaşanan ülkeler örnek gösterilerek gıdaya erişim sorununun kıtlığın ortaya çıkışındaki rolü ortaya konulmuştur. Bu çalışmada kıtlık sorunun ortaya çıkışında üretim kaynaklı, arz yönlü sorunlardan ziyade, talep yönlü, gıdaya erişim sorunları üzerinde durulacaktır. Günümüzdeki açlık temelli sorunların daha iyi anlaşılması için Malthusçu görüşten ziyade, Amartya Kumar Sen tarafından ortaya konulan görüşler benimsenecek ve onun üzerinde önemle durduğu “gıda hakkı” kavramına vurgu yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Akut Gıda Yetersizliği, Covid-19 Pandemisi, Gıda Güvenliği, Gıda Hakkı, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri