Memlükler Dönemi Dımaşk’ta Muhaddis Aileler

MEMLÜKLER DÖNEMİ SEMPOZYUMU-II İLİM, DÜŞÜNCE, SANAT VE KURUMLAR, İstanbul, Türkiye, 1 - 02 Haziran 2023, ss.14

Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
Basıldığı Şehir: İstanbul
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.14
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Moğollar karşısında önemli bir zafer kazanarak İslâm dünyasının liderliğini üstlenen ve yaklaşık iki buçuk asır hüküm süren Memlük Devleti (648/1250- 923/1517), bünyesinde yetiştirdiği âlimlerin sayısı ve bu âlimlerin telif ettikleri nitelikli eserlerin çokluğuyla ilmî birikim bakımından oldukça velut bir devre geçirmiştir. Bundan dolayı Memlükler dönemi, İslâmî ilimler tarihinin hicri üçüncü asırdan sonraki ikinci altın çağı olarak kabul görmüştür. Bu evrede yaşayan hadis âlimleri ve onlar tarafından kaleme alınan eserler açısından son derece zengin olan Dımaşk coğrafyası, ilmî hareketlilik konusunda ciddi bir atılım gerçekleştirmiş ve dinî ilimlerde ses getiren çok sayıda âlimin yetişmesine de ev sahipliği yapmıştır. Bu anlamda Memlükler döneminde Dımaşk’ta meşhur olan âlimlerin önemli bir kısmının aynı aileye mensup olduğu ve dolayısıyla çok sayıda ulema ailesinin bulunduğu görülmektedir. İslâm ilim ve medeniyet tarihi bakımından ehemmiyet arz eden isimlerin yer aldığı söz konusu bu ailelerin bir kısmı, hadis ilimlerine önemli katkılar sağlayan ve nesiller boyunca adından söz ettiren muhaddisler yetiştirmiştir. Bunlar arasında Mizzî ailesi, Zehebî ailesi, Teymiyye ailesi, Kudâme ailesi, İzz b. Abdisselâm ve İbnü’l-Habbâz ed-Dımaşkî ailesi gibi ön plana çıkan bazı ulema aileleri yer almaktadır. Mezkûr ailelerde yetişen muhaddisler, kaleme aldıkları eserlerle Dımaşk’ın hadis birikimine önemli katkılar sağlamış; ayrıca müderrislik, kadılkudatlık ve imam-hatiplik gibi çeşitli görevler de üstlenerek toplumun dinî ve kültürel yaşantısına yön vermişlerdir. Bu çalışmada Memlük dönemi Dımaşk’ta hadis ilimleri adına yaşanan hareketlilik söz konusu bazı muhaddis aileler bağlamında ele alınacaktır.