Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, cilt.26, sa.1, ss.67-92, 2022 (Hakemli Dergi)
TRB2 Bölgesi Türkiye’deki 26 düzey-2 bölgesinden biridir. Van, Muş, Bitlis ve Hakkâri illerini kapsayan
bölgenin günümüzdeki nüfusu 2 milyon 192 bin civarında olup bu nüfus Türkiye nüfusunun %2,6’sını
oluşturmaktadır. TRB2 bölgesi Türkiye’deki 26 Kalkınma ajansından Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı’nın
(DAKA) faaliyet bölgesindedir. Son yıllarda net göç hızı sürekli eksi değerler alan bölgenin nüfusu, yüksek olan
toplam doğurganlık hızına bağlı olarak artmaya devam etmektedir. Nitekim bölgenin nüfusu 2007-2020
döneminde %12 civarında artmıştır. Aynı dönemde yıllık doğal artış hızı %2,1 ile %2,5 arasında değişirken
gerçek yıllık nüfus artış hızı %0,84 olarak gerçekleşmiştir. Ancak bölgede toplam doğurganlık, kaba doğum,
kaba ölüm ve doğal nüfus artış oranlarının düşme eğilimine girdiği görülmektedir. 2008 yılında ‰29 olan kaba
doğum oranı 2018’de ‰24’e; ‰4 olan kaba ölüm oranı ‰3’e düşmüştür. Aynı süreçte toplam doğurganlık hızı
da 3,83’ten 2,94’e düşmüştür. Bölgede nüfusun yaş yapısı 12 yılda önemli bir değişim geçirmiştir. 2007 yılında
%42 olan çocuk nüfus oranı 2019’da %33’e gerilerken %55 olan çalışma çağındaki nüfus %62’ye ve %3 olan
yaşlı nüfus oranı da %4’e çıkmıştır. Bu değişime rağmen günümüzde bölge nüfusu halen oldukça gençtir. 12
yılda nüfusun yaş kompozisyonunun değişmesine bağlı olarak TRB2 bölgesinde toplam bağımlılık oranı
%82’den %60’a; genç bağımlılık oranı %76’dan %53’e inmiştir. Aynı süreçte yaşlı bağımlılık oranı da %6’dan
%7’ye çıkmıştır. 2008-2018 yılları arasında bölgede 15+ yaş nüfusun okuryazarlık oranı yükselmiş ve okuryazar
nüfusun eğitim seviyesinde önemli bir iyileşme olmuştur.