3. ULUSLARARASI TÜRKOLOJİ ARAŞTIRMALARI SEMPOZYUMU, Van, Türkiye, 14 - 16 Ekim 2021, ss.600-610, (Tam Metin Bildiri)
Türk kültüründe önemli bir yer tutan bedensel aktiviteler savaşçı ruhun, Orta Asya
Türk bozkır göçebe yaşamın yansıması olarak ortaya çıkmaktadır. Atlı ve atsız yapılan sporlar
günlük yaşamın parçası, dini, milli ve iktisadi merasimlerde eğlence, gösteri amaçlı
aktiviteleri kapsamaktadır. Eski Türk tarihinden günümüze eski Türklerin yaptıkları spor tarih
boyunca bir çok aşamadan geçerek bir çok Türk devletinde farklı çeşitliliklerde yapılmıştır.
Yapılan bu sporlar ise; matrak, tomak, kayak, tepük, çöğen, gökbörü, cirit, yaya koşuları,
kılıç, okçuluk, atıcılık, binicilik, güreş, avcılık, yaya koşuları, sıklet kaldırma, topuz ve gürz
kullanmak, lobut atmak, çöğen, cirit, ve benzeri sporların yapıldığı bilinmektedir. Güç
anlayışının Türklerdeki karşılığı Alplık kavramıyla ifade edilmiştir. Sağlık olarak ifade
edilecek olunursa, vücudun tanımının yapıldığı ifadesinde de Alpların yaptıkları fiziksel
aktiviteleri sonucunda çizilmiştir. Alplığın kazandırmış olduğu dini ve ruhsal boyut itibariyle
hem toplumsal hem de dini nitelikleri toplumun sportif faaliyetlerini belirlemiştir. Türklerde
spor-kültür ilişkisini birbirini etkileyen, günümüze kadar süregelen süreç olarak
değerlendirmek gerekmektedir. Çalışmada literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Bu
çalışmanın amacı spor geçmişimize yönelik bilgileri kültürel süreçte değerlendirme, Türk
kültürü içinde yer alan ve bir kısmı evrenselleşen sporların tarihi kaynaklara göre Türk
kültürünü oluşturan ürün olduğu ifade edilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Türkler, Spor Kültürü, Orta Asya.
Physical activities, which have an important place in Turkish culture, emerge as a
reflection of the warrior spirit and the nomadic life of the Central Asian Turkish steppe.
Equestrian and non-equestrian sports are part of daily life, religious, national and economic
ceremonies, entertainment and show activities. Sports in the ancient Turks was made in many
Turkish states in different forms and by making great strides throughout history. These sports;
sports such as wrestling, hunting, shooting, horseback riding, swordsmanship, archery, foot
running, jumping, weight lifting and pin throwing, using mace and mace, javelin, çöven,
gokbörü, tepuk, tomak, skiing, amusing. The understanding of power in Turkish society is
defined with the concept of alplik. The definition of a healthy body was drawn in line with the
physical activities of the alps. Both the religious and social qualities of the Alpine spirit have
determined the sporting activities in the society. It is necessary to evaluate the sport-culture
relationship in Turks as a process that affects each other and continues until today. Literature
review method was used in the study. The aim of this study is to evaluate the information about our sports history in the cultural process, to explain that sports, which are included in
Turkish culture and some of them universalized, are Turkish cultural products according to
historical sources.
Keywords: Turks, Sports Culture, Central Asia.