Akademik Veri Yönetim Sistemi
İŞLETME ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, cilt.13, sa.4, ss.3801-3820, 2021 (Hakemli Dergi)
Amaç – Bu çalışmanın amacı, işletme yetkililerinin bakış açılarıyla, işletmedeki iç kontrol sistemine yönelik uygulamaların COSO iç kontrol modeli bileşenlerine uyum düzeyinin tespit edilmesi ve muhasebe bilgi sistemiyle ilgili uygulamaların değerlendirilmesidir. Yöntem – Çalışmanın amaçlarına ulaşmak için anket yöntemi kullanılmıştır. Anket formu, 5’li Likert tipine göre (5 Tam Katılırım … 1 Hiç Katılmam) hazırlanmış ve 2018 yılı Mayıs ayı itibariyle Van, Muş ve Bitlis illerinde faaliyette bulunan, çalışan sayısı 10 ve üstü olan işletmelerin çeşitli kademelerinde görev yapan 197 yetkiliye uygulanmıştır. Elde edilen veriler, SPSS 22,0 for Windows istatistiksel paket programı kullanılarak analiz edilmiş; cevaplara ait frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma değerlerinden yararlanılmıştır. Çalışmanın iki amacına yönelik olarak hazırlanan ölçek maddelerinin Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayıları sırayla 0,825 ve 0,694 olarak bulunmuştur. Bulgular – COSO iç kontrol modelinde 5 bileşen vardır. Analiz sonucunda, Kontrol çevresi, Risk değerlendirme, Kontrol faaliyetleri, Bilgi-iletişim ve İzleme bileşenlerindeki ifadelere ait genel katılımın “Çok katılırım” düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Her bir bileşende yer alan ifadelere ait katılımın “Tam Katılırım, Çok Katılırım ve Orta Derecede Katılırım” düzeylerinde seyrettiği görülmüştür. Muhasebe bilgi sistemine yönelik uygulamaların değerlendirilmesi amacıyla oluşturulan ifadelere ait genel katılım, birinci amaçta olduğu gibi “Çok katılırım” düzeyinde olmuştur. Yine her bir bileşende bulunan ifadelere ait katılımın “Tam Katılırım, Çok Katılırım ve Orta Derecede Katılırım” düzeylerinde seyrettiği görülmüştür. Tartışma – İç kontrol sistemi ile; işletme varlıklarına ve finansal/finansal olmayan işlemlere yönelik bir iyileştirme, etkinleştirme ve değerlendirme çerçevesi oluşturulmaktadır. Muhasebe bilgi sisteminde ise özellikle finansal işlemler kanun, yönetmelik, ilke, kural vb. çerçevesinde ele alınmaktadır. Bu çalışmada katılımcıların, hem COSO iç kontrol modeline hem de muhasebe bilgi sisteminin etkinliğine yönelik ifadelerin hiç birisine olumsuz bir yaklaşım sergilemedikleri tespit edilmiştir. Bu tespit, anlamlı ve önemli görülmektedir. Zira elde edilen bulgularla, araştırma kapsamındaki işletmelerde, her iki sistemden beklenen faydalara ulaşıldığı söylenebilir.
Purpose: The aim of this study is to determine, from the perspective of an enterprise’s authorities (managers and officials), the level of compliance of the internal control system applications in the enterprise with the components of the COSO internal control framework. The second aim of this study is to evaluate the applications regarding the Accounting Information System.
Method: Questionnaire method was used to accomplish the aims of the study. The questionnaire, prepared following the 5-Likert type (where 5 is I fully agree, and 1 is I fully disagree), was applied to 197 officials working at various levels of enterprises with 10 or more employees operating in Van, Muş and Bitlis provinces as of May 2018. Relying on the frequency, percentage, arithmetic mean and standard deviation values of the answers, the obtained data were analyzed using the SPSS 22.0 for Windows statistical package program. The Cronbach's Alpha reliability coefficients of the scale items prepared for the two purposes of the study were found to be 0.825 and 0.694, respectively.
Findings: The results of the analysis show general consensus at the level of "I strongly agree" in all the 5 components of the COSO internal control model: Control environment, Risk assessment, Control activities, Information-communication and Monitoring. Statements at the levels of “Fully Agree, Strongly Agree, and Moderately Agree” were observed in each of the component.
The statements created to evaluate the applications regarding the Accounting Information System showed a general consensus at the level of "I strongly agree", similar to the findings in the first aim. Agreements at the levels of “Fully Agree, Strongly Agree, and Moderately Agree” were observed in each component.
Discussion: Internal control system establishes a framework to improve, activate and evaluate business assets and financial/non-financial transactions. Accounting Information System, on the other hand, is concerned especially with financial transactions, laws, regulations, principles, rules and the likes. This study found that the participants did not show a negative approach to any of the statements regarding both the COSO internal control model and the effectiveness of the Accounting Information System. This finding is significant and consequential. The findings indicate that, within the scope of the research, the expected benefits from both systems have been achieved in the enterprises.