Akademik Veri Yönetim Sistemi
1. ULUSLARARASI DİLBİLİM VE KARŞILAŞTIRMALI EDEBİYAT KONGRESİ, Mardin, Türkiye, 15 - 16 Haziran 2023, ss.78
Dostoyevski’nin Cinler ya da Ecinniler olarak bilinen 1872 tarihli romanı 1850 sonrasındaki Rusya’sını farklı ideolojileri bir araya getirerek inceler ve batı düşüncesinin Rusya ve Rus halkı üzerindeki etkileri bağlamında yorumlar. Sosyalizm, ateizm ve nihilizm ile ele alınabilecek olan söz konusu siyasi roman bu ideolojilerin yarattığı toplumsal tahribatı önceler. Ecinniler’den yüzyıl gibi bir zaman sonra kaleme alınan ve Ecinniler’i referans alarak yazılan Mülksüzler adlı roman ise Amerikalı yazar Ursula Le Guin tarafından kaleme alınan bir politik bilimkurgu eseridir. Tıpkı Dostoyevski gibi iktidarı ve ideolojiyi merkeze alan Le Guin, Mülksüzlerde iki farklı dünyayı anlatır. Dünyanın birinde anarşizm ötekinde ise kapitalizm hâkimdir. Anarşizmin hâkim olduğu dünyanın sempatize edildiği eser, Soğuk Savaş döneminde kaleme alınmış hem o dönemi hem de günümüz dünyasını tasvir edecek şekilde kurgulanmıştır. Anares adlı gezegeni bir tarafı ile da yeren bir eser olması ve iki dünyanın olumsuzlukları daha fazla öne çıkarması nedeniyle Mülksüzler ütopyadan ziyade distopya olarak görülür. Le Guin’in Dostoyevski’ye cevap niteliğinde roman, ruhunu şeytana satmış ya da ele geçirilmiş olarak kurgulanan anarşist gençlerin aksine anarşizmin hâkim olduğu, sosyalist bir gezegen olan Anares’teki mülksüzlük kavramını önceler. Hakimiyetin olmadığı, kolektif bir gezegen olan Anares ve sakinleri üzerinden Dostoyevski’nin eserine ve karakterlerine vurgu yapan Le Guin, bununla da sınırlı kalmamış kitabın birçok bölümünde alegorik ve sembolik göndermeler yapar. Söz konusu çalışma da başta iki eserin isimlerinin karşıtlığından başlamak üzere iki eserdeki metinlerarasılık ile birlikte karakter isim ve davranışları gibi benzeşimlerinin detaylarını merkeze alır.