Geleneksel kültür ve yaşam biçiminin kuşaklar boyu sürdürüldüğü ve yaşatıldığı yerler daha ziyade çevre ile iletişim ve etkileşimin sınırlı olduğu kırsal alanlardır. 19. yüzyılda Anadolu’nun doğu kırsalında, kadınlar toplumsal hayatta ve üretim süreçlerinde etkin bir role sahiptir. Yaşam şartları tecride imkân vermediğinden kadın sosyal yaşamda daima görünürdür ve cinsiyetler arasındaki toplumsal farklar asgari düzeydedir. Değer verilen ve önemsenen kadın sosyal hayat içerisinde görece hareket serbestîsine sahiptir. Aşiretler arası çatışmalarda, kadınlara zarar vermemek önemli bir gelenektir. Çalışan ve üreten kadın, hayatın zorlukları içinde erken yıpranmaktadır. Eş seçiminde ailelerin tercihleri belirleyici olup, akraba evlilikleri yaygın, boşanma ise nadir görülen bir olgudur. Doğu’da kadınının evliliği, giyimi ve süsü geleneksel kültürel yapının özgün niteliklerini yansıtmaktadır. Farklı etnik ve dini inançlara mensup kadınlar arasında birçok yönden benzerlikler bulunmasına rağmen, dini gereklilikler ile yerleşik veya göçebe yaşam biçimlerine göre bazı farklılıklar da mevcuttur. Bu çalışmada, 19. yüzyılda Anadolu’nun doğu kırsalında yaşayan kadınların toplumsal konumları, üretimdeki rolleri ve sosyal yaşam içerisindeki yerlerine dair bilgilere yer verilmiş ve bunlara ilişkin değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır.
The places where traditional culture and lifestyle are maintained and kept alive for generations are mostly rural areas where communication and interaction with the environment is limited. In 19th-century rural eastern Anatolia, women played an active role in social life, and production processes. Since living conditions do not allow for isolation, women are always visible in social life and social differences between the sexes are minimal. Women who are valued and cared for have relative freedom of movement in social life. It is an important tradition not to harm women in inter-tribal conflicts. Working and productive women wear out early in the difficulties of life. The preferences of families are decisive in the selection of a spouse; consanguineous marriages are common, and divorce is a rare phenomenon. The marriage, dress, and ornaments of women in the East reflect the unique characteristics of the traditional cultural structure. Although there are many similarities between women of different ethnic and religious beliefs, there are also some differences according to religious requirements and sedentary or nomadic lifestyles. In this study, information about the social positions, roles in production, and their place in social life of women living in the eastern rural areas of Anatolia in the 19th century was gathered, and an attempt was made to evaluate them
