Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye Bilişim Derneği, ss.352, Ankara, 2025
Yapay Zekâ (YZ), insanlığın bilgi üretme, karar alma ve değer yaratma biçimlerini yeniden tanımlayan tarihsel bir dönüşümün merkezinde yer almaktadır. Bu dönüşüm, yalnızca teknolojik bir atılım değil; aynı zamanda toplumların etik pusulalarını, hukuki çerçevelerini, kurumsal süreçlerini ve insan odaklılık anlayışlarını yeniden şekillendiren çok boyutlu bir evrimdir. Türkiye olarak bu dönüşümün edilgen bir takipçisi değil, yön veren aktörlerinden biri olma sorumluluğumuz olduğuna inanıyoruz. Türkiye Bilişim Derneği (TBD) çatısı altında hazırladığımız “Yapay Zekâ Standartları ve Düzenlemeleri: Türkiye İçin Yol Haritası” başlıklı rapor bu vizyonun bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, ISO/IEC 5338 başta olmak üzere uluslararası standartların değerlendirilmesi, AB düzenlemelerinin analizi, güvenilirlik ve risk yönetimi çerçeveleri, etik ilkeler, yönetişim modelleri, insan faktörü ve YZ yaşam döngüsünün tüm aşamalarına ilişkin kapsamlı bir rehber sunmaktadır. Amacımız, Türkiye’nin YZ ekosistemine yalnızca bugünün ihtiyaçları için değil, geleceğin bilgi toplumuna liderlik edecek bir çerçeve kazandırmaktır. Bu raporun her bölümü, farklı disiplinlerden gelen uzmanların bilgi birikimi ve deneyimlerinin birleşimiyle şekillenmiştir. Kamu kurumlarımızdan özel sektöre, akademiden genç araştırmacılara uzanan geniş bir ekosistemin ortak üretimi, çalışmaya hem bilimsel derinlik hem de uygulama gerçekliği kazandırmıştır. Editörler olarak bizler, bu ortak aklın Türkiye’nin sayısal (dijital) geleceği için en güçlü sermaye olduğuna inanıyoruz. Bu çalışma yedi ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde standartlar, süreçler ve işbirliği konuları ele alınmıştır. İkinci bölümde, etik YZ ve sosyal bilimler ilişkisine yer verilmiştir. Üçüncü bölümde YZ süreçlerinde hukuk konusu işlenmektedir. Dördüncü bölümde YZ süreçlerinde insan faktörünün rolü irdelenmiştir. Beşinci bölümde YZ sistemleri teknik yönden ele alınmıştır. Altıncı bölümde YZ sistemleri yaşam döngüsünde kalite uzmanlık alanı değerlendirilmiştir. Son olarak Türkiye için önerileri de içeren yönetişim konusu işlenmiştir. Bu çalışmanın, Türkiye’nin yapay zekâ alanında kendi standartlarını geliştiren, güvenilir ve etik YZ ekosistemleri oluşturan ve küresel düzeyde söz sahibi bir ülke olmasına katkı sağlayacağına yürekten inanıyoruz. Gelecek, yalnızca teknolojiyi geliştirenlerin değil; onu doğru, sorumlu ve insanlık yararına kullananların olacaktır.