Research Information System
Van Yüzüncü Yıl Ünv. 3. Uluslararası Öğrenci Sempozyumu, Van, Turkey, 30 November - 01 December 2023, pp.152, (Summary Text)
Günümüzde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin (CBS) yaygın kullanımı ve hızlı gelişimi birçok bilim alanında olduğu gibi coğrafyada da kendisine geniş kulanım alanı bulmuştur. Fiziki coğrafya alanında uygulanan
morfometrik indisler havzaların jeolojik, jeomorfolojik ve hidrografik özelliklerini nicel verilere dayandırarak açıklayabilmeyi amaçlamaktadır. Çalışma alanını oluşturan Balık Gölü Deresi, Doğu Anadolu Bölgesinin Yukarı Murat – Van Bölümü’nde yer alır. Dere aynı zamanda Ağrı ve Iğdır illeri arasında konumlanan Balık Gölünün gideğenidir. Bu dere gölün fazla sularını gölün güneydoğusundan Doğubayazıt Ovası’na doğru Balık Gölü Deresi adıyla drene etmektedir. Balık Gölü Deresi Havzası, 2200 m ortalama yükseltiye ve 300 km²‘lik alana sahip yüksek bir havzadır. Çalışma sahası, tektonik açıdan aktif olan Balık Gölü Fay Zonu’nun kontrolü altındadır. Havzanın jeomorfolojik süreçleri de bu oluşum mekanizmasına bağlı olarak gelişmiştir. Bu kapsamda çalışma alanının jeomorfolojik özelliklerini morfometrik analizler yoluyla, nicel bir biçimde açıklayarak, Balık Gölü Deresi Havzası’nın morfotektonik özelliklerini ve fiziki karakterini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda havza ve yakın çevresinin 1/25.000 ölçekli topografya haritaları ArcGIS programında 10 metrelik sayısal yükselti modeli oluşturulmuştur. Oluşturulan SYM verisinden sahanın eğim, bakı ve yükselti haritaları yapılmıştır. Tektonik deformasyonun flüvyal süreçlere yansımasını açıklayabilmek
için Balık Gölü Deresi Havzasına “drenaj havzası asimetrisi” indisi uygulanmıştır. Yapılan araştırma sonucunda havza çevresinin yüksek, engebeli ve çok eğimli bir araziye sahip olduğu, bununla birlikte
Balık Gölü Deresi’nin aktığı havza tabanında ise eğim değerlerin düştüğü görülmektedir. Havzaya uygulanan drenaj havzası asimetrisi indisi sonucuna göre; formül 1 ile hesaplanan AF değeri 30.16’dır.
Havzaya uygulanan indis sonucunun 50’den küçük olması, Balık Gölü Deresi Havzasının sağa doğru bir tiltlenmeye sahip olduğu görülmektedir. Havzaya uygulanan drenaj havzası asimetrisi (AF) indisinin formül 2 ile hesaplanan AF değeri ise 19.83’tür. Bu sonuca göre havzanın 4. sınıf sınıflandırma içinde olduğunu ve AF değerinin 15’den büyük olması havzanın “çok asimetrik” yapıda olduğu ortaya çıkmaktadır.
Anahtar Sözcükler: Balık Gölü Deresi Havzası, Morfometrik Analiz, Tektonizma, Havza Gelişimi, Jeomorfoloji