Hidrolik Kuraklık Analizi: Muş İli Örneği


Creative Commons License

Aydın H.

Muş İli için Doğal Tehlike Kaynakları, Dölek, İ., Editör, Yayın Evi, Ankara, ss.3-24, 2016

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2016
  • Yayınevi: Yayın Evi
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Sayfa Sayıları: ss.3-24
  • Editörler: Dölek, İ., Editör
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Kuraklık, yerkürenin varoluşundan beri var olan doğal bir süreçtir. Fakat özellikle son yüz yılda ekosisteme müdahalenin (sanayileşme, sera gazları, plansız mühendislik yapıları, sulak alanların kurutulması, vb.) bir sonucu olarak kendini ciddi anlamda hissettirmekte ve hissettirmeye de devam edeceği öngörülmektedir. Kuraklık, meteorolojik, hidrolojik, tarımsal ve sosyo-ekonomik kuraklık olarak sınıflandırılabilir. Hidrolojik kuraklık, uzun dönem yağış eksikliği (meteorolojik kuraklık) sonucunda, yüzey ve yeraltı sularının miktarındaki azalma olarak tanımlanmaktadır. Bir bölgede hidrolojik kuraklığın uzun sürmesi, o bölgede ekosistem için önemli tehlikeler yaratmaktadır. Dolayısı ile bir bölgede hüküm süren hidrolojik kuraklığın belirlenmesi ve/veya gelecekte olası hidrolojik kuraklıkların tahmin edilmesi, su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi için hayati önem taşımaktadır.

Bu çalışmada Mus ilinde gözlenen yağış ve yüzeysel akış miktarları ile uzun dönemli (1960-2014) hidrolojik kuraklık analizi gerçekleştirilmişidir. Analizlerde Normalleştirilmiş Yağış İndeksi, Kümülatif Eklenik Sapma ve Debi-Süreklilik yöntemleri kullanılmıştır. İnceleme alanının güney-güneybatı sınırlarında meydana gelen yağış miktarı (1053.9 mm/yıl) diğer kesimlere oranla daha yüksektir. Yağış verilerinin değerlendirilmesine göre, 1960-2014 yılları arası gözlenen uzun yıllar aylık ortalama toplam yağış miktarı az bir oranla artmaktadır. Bölgede gözlenen yağışlardaki bu küçük artış, Muş ilinde gözlenecek olası hidrolojik kuraklığın etkisinin de az olacağı şeklinde yorumlanmıştır. Yağış verileri ile yapılan analizler hidrolojik kuraklığın uzun süre bölgede etkili olduğunu göstermektedir. Fakat yüzeysel akımlar ile gerçekleştirilen analizler ise söz konusu kuraklığı daha kısa sürede gerçekleştiğini göstermektedir. Hidrolojik açıdan avantajlı bir durum oluşturan, yağış ve yüzeysel akım arasındaki söz konusu farklığın, gelecekte olası hidrolojik kuraklık yönetiminde dikkate alınması önem taşımaktadır.

Drought is a natural process since the existence of earth. As a result of intervention to the ecosystem (industrialization, greenhouse gases, unplanned engineering projects, drying of wetlands, etc.) along the last century, the drought is seriously makes itself felt and it is expected to continue to be felt. Drought can be classified as meteorological, hydrological, agricultural and socio-economic drought. Due to long-term lack of rainfall (meteorological drought) the hydrological drought is defined as decline in amount of surface and groundwater. The long the hydrological drought in a region creates significant threat to the ecosystem. The determination of hydrological drought and/or prediction of future drought prevailing in the region are therefore vital for the sustainable management of water resources.

In this study, long-term (1960-2014) hydrological drought analysis on precipitation and runoff from Muş province are examined with Standardized Precipitation Index, Cumulative Deviation Method and Flow Duration Curve. The amount of rainfall that occurred in the south-southwest boundary of the study area (1053.9 mm / year) is higher than in other areas. The amount of long term monthly average total precipitation is slightly increased between 1960 and 2014 according to precipitation data. This small increases in rainfall observed in the region was interpreted as the impact of possible hydrological drought will be less in Muş province. The analysis of precipitation data shows that the hydrological drought have continued along several years in the study area. But, the analysis of runoff data presents the case of the drought that occurred in a shorter time. The difference between precipitation and runoff constitutes an advantage situation in terms of hydrology, it is important to consider possible hydrological drought management in future.