Akademik Veri Yönetim Sistemi
The Thirteenth International Congress of Educational Research , Hatay, Türkiye, 3 - 06 Eylül 2020, ss.98-99
Ülkemizde görme yetersizliği olan öğrenciler genel öğretim programına tabi olmaktadır. Bu nedenle görme yetersizliği olan öğrencilere programda özel bir düzenleme yapılmadığı gibi ders kitaplarında yer alan konu ve etkinlikler öğrenci düzeyini göz önünde bulundurmadan sadece Braille formata dönüştürülerek öğrencilerin doküman ihtiyaçları giderilmeye çalışılmıştır. Görsel verilerin ve soyut kavramların yoğun kullanıldığı sosyal bilgiler dersinde, görme engelli öğrencilerin herhangi bir engeli olmayan öğrenciler kadar etkili bir öğrenim gerçekleştiremedikleri ve bu nedenle öğrencilerin derse yönelik tutum, motivasyon ve akademik başarılarının düşük olduğu bilinmektedir. Öğrencilerin gerek günlük yaşamda gerekse akademik süreç boyunca görme duyusunun öğrenme sürecinde etkin bir şekilde kullanamaması bu sorunların temelini oluşturduğu düşünülmektedir. Bu nedenle bilgilerin zihinde yapılandırılması ve çevresel faktörler ile benimsenmesi için yaparak yaşayarak öğrenmelerine sağlayan gerek sesli gerek dokunsal öğretim materyalleri ve tasarımlarına gereksinim duyulmaktadır.
Bu kapsamda bu çalışmanın amacı, dezavantajlı konumunda olan görme engelli öğrencilerin farklı duyularını kullanmalarına ve yaratıcılık becerilerinin gelişmesini sağlayan öğretim materyali geliştirmek ve geliştirilen bu öğretim materyallerinin problem yaşanan 5. Sınıf sosyal bilgiler dersi “İnsanlar, Yerler ve Çevreler” ünitesinin İklim ve Yaşamım konu ve kavramlarının öğretimine yönelik etkisini araştırmaktır. Bu araştırmanın örneklemi, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Erzurum il merkezinde bulunan bir görme okulunun 5. Sınıfta öğrenimini sürdüren öğrencilerden oluşmaktadır.
Araştırmanın amacına uygun olarak ADDIE (Analiz, Tasarım, Geliştirme, Uygulama ve Değerlendirme) öğretim tasarımı modeli kullanılmıştır. Öğretim tasarımı modelinin ilk aşaması olan analiz aşamasında ilköğretim 5. sınıf engelli öğrencilerin, “İnsanlar Yerler ve Çevreler” ünitesinin “İklim ve Yaşamım” konusuna yönelik öğrenme ihtiyaçları olduğu tespit edilmiş ve bu ihtiyaçlar doğrultusunda materyal ve etkinlikler hazırlanmıştır. Son aşamada uygulanan öğretim materyal ve etkinliklerinin değerlendirmesi yapılarak kullanışlılık düzeyleri tespit edilmiştir. Öğrencilerin gereksinimleri doğrultusunda öğrenci çalışma yaprakları, dokunma ve işitme duyusunu ön plana çıkaran materyaller ve büyük puntolu ve Braille dokümanlar geliştirilmiştir.
Araştırmanın uygulama aşamasına geçmeden önce çalışma grubuna öğrencilerin genel durumunu tespit etmek amacıyla “İklim ve Yaşamım” konusuna yönelik başarı ön testi uygulanmıştır. Ardından ders planında yer alan kavramların etkili öğrenilmesi sağlamak amacıyla görmeyen öğrencilere yönelik sesli uyarı ve dokunsal materyallere yer verilmiş, Az gören öğrenciler için ise dokunsal ve işitsel materyallerin yanı sıra kavramlara yönelik bilgi ve görselliğin yer aldığı çalışma yaprakları sunulmuştur.
Araştırmanın değerlendirme aşamasında akademik başarı testi, öğrenciler ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşme ve katılımcı gözlemci gözlem notları kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik ve betimsel analiz yöntemi ile çözümlenmiştir.
Sonuç olarak görme yetersizliği olan öğrenciler konuya yönelik bir den fazla materyale ulaştıkları ve bu materyaller ile ilgilendikleri için kazanımlara ulaşma düzeylerinde artış olduğu belirlenmiştir. Etkin sonrasında öğrencilerin etkinliklerden neler öğrendiklerini tespit etmek amacıyla son test uygulanmış öğrencilere yeterli materyal ve destek verildiğinde başarı düzeylerinin %70 ve üzeri arttığı tespit edilmiştir.
Yapılan görüşme ve gözle neticesinde ise görme yetersizliği olan öğrencilerin öğrenmelerinde herhangi bir problem olmadığı gerekli yöntem ve teknik kullanıldığında bilgi ve kazanımlara çok rahat ulaşacakları sonucuna ulaşılmıştır. Bu kapsamda bu çalışma eğitim öğretim sürecinin bireysel özelliklere göre tasarlandığında daha etkili olduğu ve bundan sonra gerçekleştirilecek çalışmalara örnek temsil edeceği düşünülmektedir.