1931 Genel Seçimlerinde Bir Amele Mebus Seçimi Örneği: Hamdi Usta


Teke C.

Karadeniz 9. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Artvin, Türkiye, 25 - 26 Haziran 2022, ss.23, (Özet Bildiri)

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Artvin
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.23
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

1931 Genel Seçimlerinde Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF) listelerinden, Mesleki Temsil fikrinden etkiler taşıyan ve o döneme değin politikayla uğraşmamış birçok çiftçi ve amele, aday gösterildi. Bu durum meclisin sima ve işleyişinde değişiklik olacağının işareti idi. Bu da bilhassa dünya ekonomik bunalımının genç Türkiye’yi etkilemesi ve Serbest Cumhuriyet Fırkasının (SCF) feshedilmesinden sonraki siyasi formül arayışlarından biriydi. Gazi Mustafa Kemal Paşa, SCF feshedildikten sonra, halkın nabzını yoklamak ve durum tespiti yapmak amacıyla 1930’da uzman bir heyetle, kapsamlı bir yurt gezisine çıktı. 1931 Genel Seçimlerinde böyle bir yola başvurulması Gazi’nin yirmi ili kapsayan yurt gezisinde, kendisine eşlik eden heyette yer alan Memduh Şevket (Esendal) Bey’in Mesleki Temsil fikrinden istifade edildiğinin bir yansıması olduğu söylenebilir. Sonuç itibariyle 24 Nisan 1931 tarihli IV. Dönem Genel Seçimlerinde, işçilerden 13, amelelerden de 10 aday, olmak üzere 23 meslek erbabı mebus oldu. CHF böylece halka yakın olduğunun mesajını vermeye çalıştı. Aday belirleme sürecinde böyle bir formül arayışına gidilmesi seçmen katılım sayısına da yansıdı. Seçime katılım %45 oranında oldu. Oysa 1927 Genel Seçimlerine katılım oranı %23 civarında kalmıştı. İstanbul'da amele mebus adaylarının belirlenmesine ilişkin ilginç örnekler vardır. Bu çalışmada İstanbul’da muhtelif bir fabrikada işçi olan Hamdi Usta’nın CHF listelerine girmesi ve Türkiye Büyük Millet Meclisindeki faaliyetleri irdelenecektir.