Research Information System
Karadeniz 9. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Artvin, Turkey, 25 - 26 June 2022, pp.23, (Summary Text)
1931 Genel Seçimlerinde Cumhuriyet Halk Fırkası
(CHF) listelerinden, Mesleki Temsil fikrinden etkiler taşıyan ve o döneme değin
politikayla uğraşmamış birçok çiftçi ve amele, aday gösterildi. Bu durum
meclisin sima ve işleyişinde değişiklik olacağının işareti idi. Bu da bilhassa
dünya ekonomik bunalımının genç Türkiye’yi etkilemesi ve Serbest Cumhuriyet
Fırkasının (SCF) feshedilmesinden sonraki siyasi formül arayışlarından biriydi.
Gazi Mustafa Kemal Paşa, SCF feshedildikten sonra, halkın nabzını yoklamak ve
durum tespiti yapmak amacıyla 1930’da uzman bir heyetle, kapsamlı bir yurt
gezisine çıktı. 1931 Genel Seçimlerinde böyle bir yola başvurulması Gazi’nin yirmi
ili kapsayan yurt gezisinde, kendisine eşlik eden heyette yer alan Memduh
Şevket (Esendal) Bey’in Mesleki Temsil fikrinden istifade edildiğinin bir
yansıması olduğu söylenebilir. Sonuç itibariyle 24 Nisan 1931 tarihli IV. Dönem
Genel Seçimlerinde, işçilerden 13, amelelerden de 10 aday, olmak üzere 23
meslek erbabı mebus oldu. CHF böylece halka yakın olduğunun mesajını vermeye
çalıştı. Aday belirleme sürecinde böyle bir formül arayışına gidilmesi seçmen katılım
sayısına da yansıdı. Seçime katılım %45 oranında oldu. Oysa 1927 Genel
Seçimlerine katılım oranı %23 civarında kalmıştı. İstanbul'da amele mebus
adaylarının belirlenmesine ilişkin ilginç örnekler vardır. Bu çalışmada
İstanbul’da muhtelif bir fabrikada işçi olan Hamdi Usta’nın CHF listelerine
girmesi ve Türkiye Büyük Millet Meclisindeki faaliyetleri irdelenecektir.