Akademik Veri Yönetim Sistemi
IX. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Ankara, Türkiye, 19 - 21 Eylül 2019, cilt.1, sa.1, ss.147
Kimlik kavramı 20. yüzyılda kullanılmaya başlanmıştır. Kimlik, bir özellik, bir nitelik belirtisidir. Birer özellik, birer nitelik gösteren kimlikler her şeyden önce farklılıkları da ortaya koyar. Kimlik kavramı, insanların kendilerini bir sosyal çevrede nasıl konumlandırdıklarını, sahip oldukları kimlikleri kendileri için ne kadar önemli olduğunu anlatır. Her insan belli bir sosyal çevre içinde kimlik kazanmaya başlar. İnsanların kimliğini inşa ettiği, sosyal grup, din, ırk, millet, sınıf, cinsiyet olarak birbirinden farklılık gösterir. Bireyler toplumdaki birden fazla sosyal grup ile ilişki içerisinde olabilir ve her biriyle bir diğerinden farklı ilişkiler kurabilir. Böylece ilişki kurduğu grup(lar) sayesinde sosyal kimlik alanını genişletmiş olur. 1979’da sosyal kimlik modeli geliştiren Tajfel’e göre kategorizasyon bireyin toplum içindeki yerini oluşturma ve tanımlama anlamında bir kimlik işlevi oluşturmakta ve bu sayede birey diğerlerinden farklılığını anlamaktadır. Dolayısıyla bu araştırmanın amacı sosyal kimlik bağlamında engellilik olgusunu ele almaktır. Bu amaç çerçevesinde araştırmada üç soruya cevap aranmıştır. Birincisi, sosyal kimlik ve engellilik olgusu nedir? İkincisi, engelli bireylerin sosyal kimlik kazanma süreçleri nasıldır? Üçüncüsü ise, yaş, cinsiyet, ekonomik durum, eğitim düzeyi gibi demografik değişkenlerin engelli bireylerin sosyal kimlik kazanmasına etkisi nedir? Araştırma, nitel veri toplama ve değerlendirme tekniklerinin kullanıldığı betimsel bir araştırmadır. Araştırma, Van İli merkez ilçelerinde bulunan katılımcılarla altı aylık bir literatür ve saha çalışması neticesinden gerçekleşmiştir. Araştırma verileri betimsel olarak analiz edilmiştir. Araştırma bulguları, sosyal kimlik ve engellilik olgusunun ne olduğu, engelli bireylerin sosyal kimlik kazanma süreçleri nasıl olduğu ve yaş, cinsiyet, ekonomik durum, eğitim düzeyi gibi demografik değişkenlerin engelli bireylerin sosyal kimlik kazanmasına nasıl etki ettiğine dair verilere dayanılarak farklı alt kategorilere ayrılarak sunulmuştur. Keza bu araştırma, sosyolojik bağlamda Türkiye’de incelenmiş bir konuyu ele alması, verilerin ilk elden toplanması, önemli bulgu ve sonuçlara ulaşılması bakımından özgün bir çalışma olmuştur. Zira sosyolojik bakış açısıyla sosyal kimlik ve engellilik olgusu arasındaki ilişkiyi inceleyen ilk araştırma olma hüviyetini kazandığı için de bu araştırmanın önemi artmıştır. Araştırma sonunda elde edilen bulgulardan hareketle ileri araştırmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.