Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Tarih, Kültür, Dil ve Sanat Bağlamında Bitlis Sempozyumu, Bitlis, Türkiye, 3 - 05 Mayıs 2023, ss.147
Kubbetü’l İslam olarak bilinen Ahlat, önemli seramik üretim merkezlerinden biridir. Bu bildiride Eski Ahlat Şehri Kalesi kazısının J14, K15, L14, L15, M15, R16, Z13, İ15, Y13 ve R17 açmalarında bulunan Orta Çağ’a ait sırlı ve sırsız seramikler ele alınacaktır. Örnekler; kâse, tabak, çanak, tepsi, küp, testi, çömlek ve leğen gibi büyük kaplardan oluşmaktadır. Seramiklerin çoğu fragman halindedir. Sırlı örneklerde; sgraffito, champleve, minai, lüster, sıraltı boyama, astar boyama (slip) ve tek renk sırlı seramik parçalarına ait ağız, dip, gövde ve kulp parçaları mevcuttur. Sırsız seramik örneklerinde yoğunluğu kaba yüzeyli, sade veya az bezemeli küp, testi, tepsi ve kapak parçaları oluşturmaktadır. Örnekler kireç, kum, taşçık ve bol silis katkılıdır. Kaplarda farklı ağız, gövde ve dip formları mevcuttur. Form bakımından çok zengin olan sırsız örnekler, bezeme çeşidi ve tekniği açısından oldukça sadedir. Sırlı örnekler yeşil, turkuaz, mor, hardal sarısı ve beyaz sırlıdır. Sırları parlak ve camsı özelliktedir. Bu örneklerin hamuru daha temiz ve cidarları daha incedir. Ele alınan sırlı örnekler form, teknik ve motif bakımından çeşitlilik göstermektedir. Bu çeşitliliğin temelinde, Eski Ahlat Şehri’nin Orta Çağ’da çok zengin ve önemli bir seramik üretim ve ticaret şehri olması yatmaktadır. Ahlat şehrinde daha önceki yıllarda yapılan kazılarda bulunan seramik çöplüğündeki hatalı parçalar ve seramik fırınları, Ahlat’ta seramik üretiminin olduğunu kanıtlamaktadır. Ahlat’taki seramikler gerek teknik gerekse motif bakımından İran başta olmak üzere Anadolu, Suriye ve Mısır kapları ile benzerlik göstermektedir. Bu benzerlik, Moğol istilasıyla İran seramik geleneklerinin Ahlat’a taşınmış olduğunu akla getirmektedir. Amacımız farklı kazı alanlarındaki örneklerle karşılaştırma yaparak bu seramiklerin önemini ön plana çıkarmaktır. Ayrıca Ahlat Kalesi seramiklerinin mimari doku ile olan uyumunu tespit ederek Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ışık tutmaktır.
Anahtar Kelimeler: Ahlat, İslam seramiği, Osmanlı, Selçuklu, Sırsız Seramik
PRELIMINARY EVALUATION OF MEDIEVAL CERAMIC FINDS FROM THE 2021 EXCAVATION OF THE CASTLE OF THE OLD AHLAT CITY
Ahlat, also known as Kubbetu'l Islam, is one of the most important centers for ceramic production. The glazed and unglazed Middle Ages ceramics discovered in the J14, K15, L14, L15, M15, R16, Z13, 15, Y13, and R17 trenches of the Old Ahlat City Castle excavation will be discussed in this paper. Large potteries such as bowls, plates, pots, trays, cubes, jugs, pottery, and basins make up the specimens. The majority of ceramics are in fragmentary form. Glazed samples include the mouth, base, body, and handle of sgraffito, champleve, minai, luster, underglaze dyeing, primer painting (slip), and single-color glazed ceramics. The majority of the unglazed ceramic samples consist of rough-surfaced cubes, jugs, trays, and lids with little or no decoration. The specimens contain lime, sand, stone, and an abundance of silica. In the containers, different mouth, body, and bottom shapes are available. In terms of type and method of decoration, the unglazed pieces, which have a very complex form, are relatively simple. Specimens that are glazed are green, turquoise, purple, mustard yellow, and white. Its glazes are brilliant and vitreous. The pulp of these specimens is cleaner and the walls are thinner.Variations in form, technique, and motif characterize the examined glazed objects. In the Middle Ages, the Old City of Ahlat was a very prosperous and important center for ceramics production and trade, which accounts for this diversity. The faulty fragments and ceramic kilns discovered in the ceramic dump during previous excavations in the city of Ahlat indicate that ceramics were produced there. The ceramics of Ahlat are similar in technique and design to those of Anatolia, Syria, and Egypt, particularly in Iran. This similarity suggests that Iranian ceramic traditions were brought to Ahlat during the Mongol invasion. Our objective is to highlight the significance of these ceramics by comparing them to examples from other excavation sites. In addition, it will shed light on the Seljuk and Ottoman periods by determining the compatibility of Ahlat Castle ceramics with architectural texture.
Keywords: Ahlat, Islamic pottery, Ottoman, Seljuk, Unglazed Ceramic.