Akademik Veri Yönetim Sistemi
5th International Engineering and Natural Sciences Conference (IENSC 2020), Diyarbakır, Türkiye, 5 - 06 Kasım 2020, ss.216-226
Bilindiği üzere en temiz ve çevre ile en barışık, yenilenebilir ve ham madde tüketmeyen enerji
kaynaklarının başında hidrolik enerji gelmektedir. Hidrolik enerji, teknik açıdan yararlanılabilir,
yenilenebilir, temiz, çevresel etkileri az, ucuz ve tamamıyla yerli bir enerji kaynağı olması bakımından
ülkemiz açısından çok önemli olduğu söylenebilir. Günümüzde, özellikle dağlık bölgelerde iletim
hatlarının tesis bedelini azaltmak ve bu iletim tesislerinde enerji kayıplarını azaltmak amacıyla mini
HES’ler ülkemizde ve dünyada gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır. Ülkemizde enerji ve yenilenebilir
enerji hakkındaki mevzuatın AB müktesebatına bağlı olarak değişmesi çok küçük su kaynaklarının da
araştırılmasına ve değerlendirilmesine fırsat tanımaktadır. Bu çalışma kapsamında, güncel literatürün
de ışığında Diyarbakır ilindeki tarihi su değirmenlerine yönelik bir saha çalışması yapılmış ve örnek
bir tarihi su değirmeninin hidrolik ve hidrolojik verileri esas alınarak brüt enerji potansiyeli
hesaplanmıştır. Bunun için önce açık kanal akımının debisi hesaplanmıştır. Literatürde açık kanal
akımlarının hız/debi ölçümü genellikle “Hız alan yöntemi”, “Anahtar eğrisi yöntemi”, “Manning
denklemi”, “Su yüzü hızı” ve “Entropi yöntemi” gibi yöntemlerle önce debi hesaplanır. Daha sonra
belirlenen debi ve net düşü yüksekliğine bağlı olarak brüt enerji hesaplanır. Brüt enerji
hesaplanmasında ise yaygın olarak Tek Nokta (Single-Point, SP), Çift Nokta (Double-Point, DP),
Alt Dreanaj (Sub-Drainage, SD) ve Enerji Ağacı (Energy Tree, ET) gibi yöntemler kullanılmaktadır.
Bu çalışma kapsamında hız/debi hız-alan yöntemi; brüt enerji hesabı için de Tek Nokta (Single-Point,
SP) yöntemi kullanılmıştır. Örnek olarak seçilen Diyarbakır-Merkez-Satı Köyü değirmeninin teknik
hidrolik gücü 6.1 kW'lık enerji elde edilmiştir.
As it is well known, hydraulic energy is one of the cleanest and most environmentally
friendly, renewable energy sources that do not consume raw materials. It can be said that hydraulic
energy is vital for our country in terms of being a technically usable, renewable, clean, low
environmental impact, cheap, and completely domestic energy source. Today, mini HEPPs are
becoming widespread day by day in our country and in the world in order to reduce the cost of
transmission lines particularly in mountainous regions and to reduce energy losses in transmission
systems. Changing the legislation on energy and renewable energy in our country in line with the EU
policy provides an opportunity to research and evaluate very small water resources. Within the scope
of this study, a field study was conducted on historical water mills in Diyarbakir in the light of the
current literature and the gross energy potential of a sample historical water mill was calculated
based on the hydraulic and hydrological data. For the aim, the flow rate of the open channel flow has
been calculated first. In the literature, the velocity / flow rate measurement of open channel flows is
usually calculated first by methods such as "Speed field method", "Key curve method", "Manning
equation", "Water surface velocity", and "Entropy method". Then, the gross energy is calculated
depending on the determined flow rate and net head height. Methods such as Single-Point (SP),
Double-Point (DP), Sub-Drainage (SD), and Energy Tree (ET) are widely used in the calculation of
gross hydraulic energy. In this study, velocity/flow and gross energy calculations velocity-area and
Single Point (SP) methods have been used respectively. The technical hydraulic power of the
Diyarbakir- Sati Village mill selected as an example has been calculated as 6.1 kW.