Akademik Veri Yönetim Sistemi
cilt.15, sa.02, ss.605-619, 2023 (Hakemli Dergi)
Kur’an-ı Kerim’i güzel ve düzgün okumak için Hz. Peygamber’den (s.a.v) günümüze kadar şifâhî olarak gelen ve yazıya da geçirilen Tecvid, Kırâat ilminin fonetik tarafını ele alan bir alt ilmidir. Öteden beri diğer İslam coğrafyalarındaki medreselerde olduğu gibi Kürtlerin yaşadığı coğrafyada bulunan medreselerde de bu ilim okutulmuş ve buna dair birçok eser kaleme alınmıştır. Ancak son yüzyılda Kürt medreselerinde bu ilme olan rağbet azalmıştır. Kürt medreselerinde ilim tahsil eden alimlerden biri de Şeyh Said Efendi’dir. Şeyh Said Efendi kendisine bağlı olan medreselerde bu ilme önem vermiş ve öğrencilerine bu ilmi okutmuştur. Kürt kardeşlerinin yararlanması için de bu ilimde yazılmış ve Osmanlı medreselerinde İbnü’l-Cezerî’nin el-Mukaddime adlı eserinden sonra en çok okunan ve okutulan Karabaş tecvidini Arapça’ya tercüme etmiştir. Kürt medreselerinde eğitim dili Arapça olduğundan olacak ki Şeyh Said’in de söz konusu tecvidi Kürtçe’ye değil de Arapça’ya tercüme ettiği söylenebilir. Ancak Şeyh Said, hangi tecvidi tercüme ettiğini söylememiştir. Biz de çalışmamızda bu tercümenin aslını ispat etmek için benzer tecvidleri karşılaştırdık ve gerek konu başlıkları olsun gerek konuların muhteviyatı olsun gerekse de verilen örnekler olsun Karabaş ile Şeyh Said’in tercümesinin birbiriyle uyumlu olduğunu gördük. Çalışmamızda söz konusu iki tecvidin yanında Şeyh Said’in tercümesini Türkçe’ye çeviren Abdulilah Fırat ile Karabaş’ı sadeleştiren H. Ali Eser’in eserlerini de inceleyip aralarındaki farklılıkları ve uyumlarını ele aldık. Çalışmamızın sonucunda, Şeyh Said’in tercüme ettiği eserin aslının Karabaş tecvidi olduğuna kanaat getirdik.
The science of tajweed, which has been passed down from the Prophet (PBUH) to the present day orally and in writing, is a sub-science that deals with the phonetic side of Qiraat in order to read the Holy Qur'an beautifully and properly. This science has been taught in madrasas in the Kurdish geography as well as in madrasas in other Islamic geographies and many works have been written about it. However, in the last hundred years, the demand for this science has decreased in Kurdish madrasas. One of the scholars who studied in Kurdish madrasas was Sheikh Said Efendi. Sheikh Said Efendi attached importance to this science in the madrasas under his supervision and taught it to his students. For the benefit of his Kurdish brethren, he translated into Arabic the Karabash Tajweed, which was written in this science and was the most widely read and taught in Ottoman madrasas after Ibn al-Jazari's al-Muqaddimah. Since Arabic was the language of instruction in Kurdish madrasas, we can say that Sheikh Said translated the tajweed into Arabic and not Kurdish. However, Sheikh Said did not say which tajweed he translated. In our study, we compared similar tajweeds to prove the authenticity of this translation and found that Karabash's and Sheikh Said's translations are compatible with each other, whether it is the titles of the topics, the content of the topics, or the examples given. In our study, in addition to these two tajweeds, we also examined the works of Abdulilah Firat, who translated Sheikh Said's translation into Turkish, and H. Ali Eser, who simplified Karabash, and discussed the differences and harmonies between them. As a result of our study, we concluded that the original of the work translated by Sheikh Said is the Karabash tajweed.