Akademik Veri Yönetim Sistemi
BORDER CROSSİNG, cilt.15, sa.1, ss.55-77, 2025 (Hakemli Dergi)
Bu araştırmada Kabul ve Kararlılık Terapisi (KKT) yönelimli psiko-eğitim programının engelli çocuğu olan ebeveynlerin psikolojik esneklik, ölüm kaygısı, tükenmişlik ve yaşam doyumu düzeyleri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Araştırmada deney, kontrol ve plasebo gruplarının yer aldığı, her bir gruba ön test, son test ve izleme testlerinin uygulandığı 3X3'lük split-plot karışık deneysel desen kullanılmıştır. Van ili Erciş ilçesinde bulunan özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine devam eden engelli çocukların ebeveynleri araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Çalışmanın verileri Sosyo-demografik Bilgi Formu, Kabul ve Eylem Formu (KEF-2), Thorson-Powell Ölüm Kaygısı Ölçeği, Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve Yaşam Doyumu Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Toplamda 465 kişiden veri toplanmış, verilerinde eksiklikler olan 81 katılımcı çalışmaya dâhil edilmemiş, kalan 384 katılımcının verileri ile çalışma sürdürülmüştür. Elde edilen verilere göre ölüm kaygısı ve tükenmişlik düzeyleri yüksek, yaşam doyumu ve psikolojik esneklik düzeyleri düşük ve çalışmaya katılma şartlarını taşıyan 39 katılımcı deney (n=13), kontrol (n=13) ve plasebo (n=13) gruplarına seçkisiz olarak atanmıştır. Deney grubuna yedi oturumluk psiko-eğitim programı uygulanmış, kontrol grubuna herhangi bir işlem uygulanmazken plasebo grubu ile çeşitli eğitsel etkinlikler gerçekleştirilmiştir. Müdahale programı öncesi tüm gruplara ön test, program bitiminde son test ve program bitiminden dört hafta sonra da izleme testleri uygulanmıştır. Veriler SPSS-26 programı ile analiz edilmiştir. Ölçüm ve gruplar arasında anlamlı bir fark olup olmadığını tespit etmek amacıyla tekrarlı ölçümler için iki faktörlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Sonuç olarak; uygulanan psiko-eğitim programının engelli çocuğu olan ebeveynlerin psikolojik esneklik ve yaşam doyumu düzeylerini istatistiksel olarak anlamlı düzeyde arttırdığı, ölüm kaygısı ve tükenmişlik düzeylerinde meydana gelen değişimlerin ise istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür. Anahtar sözcükler: Kabul ve Kararlılık Terapisi, engelli çocuğu olan ebeveynler, psikolojik esneklik, ölüm kaygısı, tükenmişlik, yaşam doyumu.
This study examined the effect of an Acceptance and Commitment Therapy (ACT)-based psychoeducation program on levels of psychological flexibility, death anxiety, burnout, and life satisfaction in parents of disabled children. The study used a 3 X 3 split-plot mixed experimental design including experimental, control, and placebo groups, and a pretest, posttest, and follow-up test were administered to each group. The study group comprised parents of disabled children attending special education and rehabilitation centers in the Ercis district of Van province. The study data were collected using a sociodemographic information form, the Acceptance and Action Questionnaire-II (AAQ-II), the Thorson-Powell Death Anxiety Scale, the Maslach Burnout Inventory, and the Satisfaction with Life Scale. As a result, it was observed that the applied psychoeducation program increased psychological flexibility and life satisfaction levels in parents of disabled children at a statistically significant level. In contrast, the changes in their death anxiety and burnout levels were not statistically significan