Arayışlar, sa.18, ss.80-95, 2007 (Hakemli Dergi)
Türk edebiyatında roman, tiyatro, öykü, anı gibi türlerde eser kaleme almış olan Osman
Cemal Kaygılı, eserlerinde, yakından gözlemleme şansına sahip olduğu ‘kenar mahalle
insanları’nı gerçekçi bir tarzda yansıtır. Servet-i Fünun, Fecr-i Âti, Cumhuriyet dönemlerinde
yoğunlaşan Batı edebiyatı ve zevki yerine; Türk halk sanatına ve folkloruna yönelen yazar,
çağdaşlarından ayrı bir yol tutar. 1939’da neşrettiği Çingeneler, Cumhuriyet Halk Partisi
roman yarışmasından derece alır (1942). Eserde İstanbul çevresindeki Çingeneler’in
yaşayışları konu edilir. Bir Çingene kadınına âşık olan İrfan, iki yılı aşan bir zaman diliminde
Çingeneler arasında bulunur. Osman Cemal’in de anlatıcı-yazar olarak yer aldığı romanda,
Çingenelerin kimliği, yaşayışları, gelenek ve görenekleri, düğünleri, v.s. gibi hususlar renkli
ve gerçekçi bir üslupla anlatılır.