Akademik Veri Yönetim Sistemi
2023 KAHRAMANMARAŞ-TÜRKİYE DEPREMLERİ ULUSLARARASI ANMA KONFERANSI, Adıyaman, Türkiye, 06 Şubat 2024, ss.1
Aletsel ve tarihsel dönemde bir çok büyük/yıkıcı depremin meydana geldiği fakat uzun bir süredir büyük bir deprem üretmeyen Doğu Anadolu Fay Zonunun güneybatı segmentleri, 6 Şubat 2023’de Pazarcık segmentinde moment magnitüdü Mw=7.7 olan yıkıcı bir deprem üretmiştir. Aynı gün ilk ana şoktan yaklaşık olarak 9 saat sonra moment magnitüdü Mw=7.6 olan bir başka yıkıcı deprem Ekinözü-Elbistan’da (Kahramanmaraş) meydana gelmiştir. Bu iki büyük depremi takiben, aynı gün aletsel büyüklükleri Mw=6.6 (Nurdağı, Gaziantep), Mw=5.9 (Göksun, Kahramanmaraş) ve ML=5.7 (Yeşilyurt, Malatya) olan üç deprem ve 20 Şubat 2023’de Mw=6.4 olan bir başka yıkıcı deprem Defne’de (Hatay) meydana gelmiştir. Bu depremlerin fay mekanizmaları dikkate alındığında, farklı segmentlerde meydana gelen farklı ana şoklar olarak dikkate alınabilir. Bu olağandışı sismik aktivite sonucunda, bir çok yapı yıkılmış, bir çok hayat sona ermiş (~55,000) ve 11 şehir ve bu şehirlere bağlı kasabalar ve kyler ciddi maddi zararlar ile karşı karşıya kalmışlardır. KOERI ve AFAD gibi enstitülerin deprem kataloglarına göre, geçen bir yıllık sürede (6 Şubat 2023-6 Şubat 2024) yaklaşık olarak 54,000 civarında artçı şok meydana gelmiştir ve bunların yaklaşık olarak 620 tanesinin aletsel büyüklüğü M≥4.0’dür.
Bu
çalışmada, ilk olarak bu 6 büyük depremin birbiri ile olan Coulomb stres
transferi ilişkisi incelenmiştir. Depremlerin Coulomb stres transferleri ile
ilişkili olarak, meydana gelen artçı şokların derinlik dağılımı ve 6 büyük
depremin episantr noktası/hiposantr derinliklerinin birbirleri ile ilişkisi
yorumlanmıştır. İkinci olarak, gravite-manyetik anomalileri ile artçı şokların
episantr noktaları ve hiposantr derinliklerinin kullanılmasıyla bölgedeki aktif
fay zonları ve tektonik yapılar ile korelasyonu araştırılmıştır. Coulomb stres
analizi sonuçlarına göre, kuzey-doğuda Malatya ve Adıyaman, kuzey-batıda
Elbistan ve Göksün, güneyde Hatay-Suriye sınırı ve güney-batıda İskenderun
körfezi civarında pozitif stres lobları (~1 bar) gözlenmiştir. Ayrıca, iki ana
şokun (Mw=7.7 ve Mw=7.6) odak mekanizması
çözümlerinin yatay yer değiştirme vektörleri de derinlikle ilişkili Coulomb stres
dağılımının doğruluğunu desteklemektedir. Diğer taraftan, elde edilen sonuçlara
göre, sığ depremler pozitif gravite anomalileri ile ve derin depremler negatif
gravite anomalileri ile uyumlu olduğu gözlenmiştir. Manyetik anomaliler ise
bölgedeki faylar ile uyumlu çizgisellik göstermektedir. Sonuç olarak,
gravite-manyetik anomalileri ve artçı şok dağılımları özellikle ilk ana şokun (Mw=7.7) Doğu Anadolu Fay
Zonunun kırılmamış segmentinde meydana geldiğini ve yüksek enerjili diğer ana
ve artçı şokların gerilme transfer süresini kısalttığını ortaya çıkartmıştır.