Akademik Veri Yönetim Sistemi
7. Uluslararası Kadın Çocuk Sağlığı ve Eğitimi Kongresi, İstanbul, Türkiye, 24 - 25 Mayıs 2021, ss.146-149
Emziren annelerin sütünden geçen ilaçların bebekler üzerindeki olumsuz etkilerini ortaya koyarak bilinçlendirmeyi arttırmak ve ilaç kullanımında farkındalığı arttırmayı amaçladık.
Çalışma pubmed, google akademik ve sciencedirect veri tabanları üzerinden emziren kadınlarda ilaç uygulamaları, anne sütünden geçen ilaçların bebekler üzerindeki etkileri gibi anahtar sözcükler kullanılarak taramalar yapıldı. Araştırmamız yapılan taramalar sonucu 2009’den bu yana yayınlanan ve tam metnine ulaşılan çalışmaların derlenmesi ile hazırlanmıştır.
Anne sütü, ilkel çağlardan günümüze kadar uzanan mucizevi bir besin öğesi olarak özelliğini korumuş ve sayısız makalelere ve araştırmalara konu olmuştur. Amerikan Pediatri Derneği Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ilk 6 ay sadece anne sütü ve 2 yaşına ve sonrasına kadar da ek gıdalarla beraber emzirmeyi önermektedir. Türkiye Sağlık Araştırması 2008 (TNSA-2008) verilerine göre ilk 6 ay sadece anne sütü verilme oranı %41,6, TNSA-2013 verilerinde %30 olarak açıklanmıştır. Bunun en büyük sebebinin annenin hasta olmasıyla birlikte ilaç kullanması ve mamalar olduğu görülmüştür.
Anne sütüne ilaçların geçebilmesi için molekül büyüklükleri 100 mol’den küçük olmaları gerekmektedir. Örneğin; heparin ve insülinin molekül büyüklükleri 100 mol’den büyük oldukları için anne sütüne geçememektedir. Ama bir çok ilaçta bulunan etken maddeler çok küçük boyutlarda olduklarından rahatlıkla membranlardan anne sütüne geçmekte ve bebeğe zarar vermektedir. Zararın boyutu bebeğin yaş, kilo ve direnci gibi birçok etkene göre değişiklik göstermektedir. Bunların dışında annenin ilacı ne şekilde aldığı (IM,IV,oral.vs) aç tok kullanımı ve diğer ilaçlarla etkileşimi gibi pek çok faktörde etkiler. Ayrıca prematüre bebeklerde tolere edilecek ilaç miktarı az olacağı için risk büyümektedir.
Sonuç olarak annenin kullanmak zorunda kaldığı ilaçların riskini azaltmak için kısa etkili ilaçların kullanımını tercih etmesi, anne sütüne çok az miktarda geçecek dozda ilaç alınması, ilaç kullanmayı emzirmeden sonra yapması, bilimsel olarak anne sütüne geçmediği kanıtlanmış ilaçları tercih etmesi ve en önemlisi gerekmedikçe ilaca başvurmaması gerekmektedir.