İnsan çevresini gözlemleyerek ve ona anlamlar yükleyerek çevresine ilişkin temsiller oluşturur. Söz konusu temsiller tarihsel, kültürel ve sosyal arka plandan, bireyin çevreyle olan etkileşiminden ve paylaşılan anlamlardan etkilenerek inşa edilir (Göregenli, 2013). Bireylerin mekâna ilişkin sosyal temsillerini açığa çıkarmak amacıyla yaygın olarak kullanılan yöntemlerden biri de bilişsel haritalamadır. Bu çalışmada da etnik, politik ve coğrafi farklılıklar bakımından gençlerin Türkiye’ye ilişkin sosyal temsilleri bilişsel haritalama yöntemiyle incelenmiştir. Araştırmada hem Türkiye’nin batısında yer alan Ege Üniversitesi’nde, hem de Türkiye’nin doğu ve güneydoğusunda yer alan Mersin, Mardin Artuklu ve Dicle Üniversitesi’nde çeşitli bölümlerde öğrenim gören toplam 461 üniversite öğrencisi yer almıştır. Katılımcılara sosyo-demografik özelliklerini öğrenmeye yönelik soru formu verilmiş ve zihinlerindeki Türkiye’yi aktarmaları için bilişsel haritalama yöntemi uygulanmıştır. Haritalardan elde edilen veriler, içerik analizi ile değerlendirilmiştir. İncelenen ögeler, coğrafi ve sembolik niteliklerine göre sınıflndırıldığında, coğrafi ögelerin denizler, dağlar, anıt-yapılar gibi doğal ve insan eliyle yapılmış nesnel ögeleri; sembolik ögelerin ise Türkiye’ye ilişkin çeşitli metaforları ve sembolleri içerdiği gözlenmiştir. Sembolik ögeler incelendiğinde, Türkiye’nin “Doğu”sunun ve “Batı”sının farklı sembol ve ifadelerle temsil edildiği dikkati çekmektedir. Bu ögelerin “talepler”, “eleştiriler”, ve “toplumsal ayrımlar” olmak üzere üç farklı kategori altında toplandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Haritalara yansıyan temsillerin gençlerin doğdukları ve yaşadıkları coğrafya tarafından şekillendirildiği görülmektedir. Araştırmanın sonuçları, Türkiye’deki etnik, kültürel ve coğrafi farklılıklar ile politik iklim göz önünde bulundurularak çevre psikolojisi ve sosyal psikoloji kuramlarıyla tartışılmıştır.

Anahtar kelimeler: Sosyal temsiller, bilişsel haritalama, Türkiye temsilleri, doğu ve batı