Akademik Veri Yönetim Sistemi
ISPEC 8. ULUSLARARASI TARIM, HAYVANCILIK ve KIRSAL KALKINMA KONGRESİ, Bitlis, Türkiye, 24 Aralık 2021, ss.1303-1320
ÖZET
Türkiye ortalama 650.000 ton fındık üretimi ve 735.000 ha üretim alanı ile dünyanın en büyük fındık üreticisidir. Yıllık ortalama 500.000-550.000 ton fındık ihraç ederek 1.500.000-2.000.000 dolar gelir elde etmektedir. Fakat üretimden kaynaklanan bu üstünlüğünü avantaja dönüştürememiştir. 1999 ve 2000 yıllarında Avrupa Birliği uyum yasaları çerçevesinde kooperatif ve üretici birlikleri ile ilgili çıkarılan kanunlarla FİSKOBİLİK devre dışı bırakılmıştır. Böylece serbest rekabet koşullarının tam olarak oluşmadığı ülkemizde üreticiler aleyhine fiili bir durum oluşmuştur. Bazı yıllar arz fazlası oluşmaktadır. Fındık piyasasında arz talep dengesini sağlayacak bir mekanizmanın etkin bir şekilde işletilmemesi fındık piyasasının istikrarını bozmuştur. Bu durum üretici gelirlerinde azalmaya neden olmuştur. Fındık piyasasında arz talep dengesinin bozulması ve lisanslı depoculuk sistemini hayata geçirilememesi sonucu stoklarda belirsizliklere sebebiyet vermiştir. Oluşan arz fazlası kayıtsız ve kontrolsüz bir şekilde halk tarafından stoklanmaktadır. Geçmiş yıllarda fındıkta oluşan rekolte fazlasını stoklamak ve fındık piyasasını düzenleme görevini FİSKOBİRLİK'e verilmiştir. Bu nedenle yıl içerisinde fındık piyasadaki fiyat dalgalanmaları nispeten makul sevilerde idi. Fındık ülkemiz için önemli bir ihraç ürünü olup uluslararası piyasalarda dolar bazında fıyatlanmaktadır. Ekonomik krizlerin sebep olduğu dalgalanmalar sonucu bazı yıllar fındık fiyatları döviz bazında taban seviyelere düşerek uluslararası sorun haline gelmiştir. Son yıllarda fındık üretim alanlarının kontrolsüz bir şekilde artmasının önüne geçilerek mevcut bahçelerin yenilenmesi ve rehabilitasyonu yoluna gidilmelidir. Verimlilik ve kalitenin artırılması yönünde yapılacak çalışmalara önem verilmesi üretim maliyetlerini düşürerek üretici gelirlerinde artış sağlayacaktır. Son bir yıl içerisinde döviz kurlarının istikrarsız bir şekilde yükselmesi ile birlikte ilaç, gübre vb. tarımsal girdilerde %200’den fazla artışlar kaydedilmiştir. Buna rağmen fındık fiyatları serbest piyasa koşullarında ilan edilen resmi fiyatın altında kalmıştır. Fındık piyasasının istikrara kavuşturulabilmesi için, FİSKOBİRLİK tüzüğünde günümüzün gereklerine uygun değişiklikler yapılarak üretimden pazarlamaya kadar zincirin her halkasına sahip olacak şekilde fındık alımında bir aktör olarak devreye girmelidir.
Anahtar kelimeler: Fındık, politika, FİSKOBİRLİK. değer analizi