Akademik Veri Yönetim Sistemi
Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt.27, sa.4, ss.1310-1326, 2025 (TRDizin)
17. asır mutasavvıflarından Niyâzî-i Mısrî önemli bir şairdir ve mürettep divan sahibidir. Günümüze dek pek çok kez neşredilen bu divanda nazireler dikkat çekmektedir. Araştırmacılar Niyâzî-i Mısrî’nin en fazla Yunus Emre ve Fuzûlî’den etkilendiğini; bunun dışında İmâdüddîn Nesîmî, Ahmed Eflâkî Dede, Elvân-ı Şirâzî, Aziz Mahmud Hüdâyî ve Şemseddin Sivâsî gibi şairlere de nazireler yazdığını ifade etmektedirler. Halvetiliğin Mısriyye kolunun kurucusu olan Niyâzî-i Mısrî’nin Hurufiliğe dair bazı beyitler yazması ve bu beyitlerin birkaç adetle sınırlı olmaması, şair üzerinde İmâdüddîn Nesîmî etkisinin daha fazla olabileceğini düşündürmektedir. Bu çalışmada Niyâzî-i Mısrî Divanı ile İmâdüddîn Nesîmî’nin Türkçe Divan’ı mukayeseli olarak incelenmiş, Niyâzî-i Mısrî’nin Nesîmî’ye on beş adet nazire yazdığı tespit edilmiştir. İlgili şiirlerin nazire olduğu delillendirilmeye çalışılmış ve bunlar üzerine genel bir değerlendirme yapılmıştır. Niyâzî-i Mısrî’deki Nesîmî etkisini somutlaştırmak amacıyla Nesîmî’ye yazılan nazireler Fuzûlî’ye yazılan nazirelerle karşılaştırılmıştır. Çalışmada Fuzûlî’ye yazılan on adet nazire tespit edilmiştir. Niyâzî-i Mısrî’nin Fuzûlî’yi tahmis ettiği göz önüne alınarak şairdeki Nesîmî etkisinin daha büyük olduğu söylenmemiş; şairin Fuzûlî’den etkilendiği kadar Nesîmî’den de etkilendiği, dolayısıyla ondaki Nesîmî etkisinin sanıldığından daha büyük olduğu anlaşılmıştır. Bu etkiyi delillendiren bir husus olarak Niyâzî-i Mısrî’nin Hurufiliğe dair bazı beyitleri de çalışmaya dâhil edilip incelemeye tâbi tutulmuştur. Böylece Niyâzî-i Mısrî’deki Nesîmî etkisinin niteliği ortaya konmaya çalışılmış, şairin en çok etkilendiği kişiler arasına Nesîmî’nin de dâhil edilmesi önerilmiştir.
Niyazi-i Misri, one of the 17th century Sufis, is an important poet and owner of a divan. Nazires attract attention in this divan, which has been published many times until today. Researchers say that Niyazi was most influenced by Yunus Emre and Fuzuli; Apart from this, they state that he also wrote verses to poets such as Imaduddin Nesimi. The fact that Niyazi wrote some couplets about Hurufism and that these couplets were not limited to a few, suggests that the influence of Nesimi may have been greater on the poet. In this study, Niyazi-i Misri's Divan and Imaduddin Nesimi's Turkish Divan were examined comparatively, and it was determined that Niyazi wrote fifteen nazires to Nesimi. An attempt was made to prove that the relevant poems were nazire and a general evaluation was made on them. In order to concretize the influence of Nesimi in Niyazi, the nazires written to Nesimi were compared with the nazires written to Fuzuli. As evidence of this effect, some of Niyazi's couplets on Hurufism were included in the study and examined. Thus, the nature of Nesimi's influence in Niyazi was tried to be revealed, and it was suggested to include Imaduddin Nesimi among the people who were most influencing Niyazi.