Çukurova’nın Fatihleri olarak bilinen Varsaklar, bölgenin Türkleşmesinin öncülerindendir. Bölgede faaliyetlerde bulunan Karamanoğulları, Memlûkler, Ramazanoğulları, Dulkadiroğulları ve Osmanlı münasebetleriyle ele alınan Varsaklar bölge siyasetinde etkin rol oynamışlardır. Osmanlı, mücadeleci ve savaşçı bir ruha sahip olan Varsakları yok etmek yerine kazanma yolunu seçmiştir. Çukurova, Osmanlı hakimiyetine girince Varsaklar vergisini veren sadık birer reaya olmuşlardır. Ancak Celali İsyanıyla bölgede asayişin bozulması üzerine daha güvenli gördükleri Toros dağlarına çekilen Varsaklar, burada yoğun bir nüfusa ulaşarak istedikleri gibi hareket etmenin yanı sıra Kozanoğulları beyliğini kurarak burada yaklaşık 150 yıl hüküm sürmüşlerdir. Osmanlı, bölgede asayişi yeniden temin etmek ve Çukurova’nın Fatihlerinin torunlarını eski yurtlarına döndürmek için çeşitli girişimlerde bulunmuş olsa da maalesef bir mesafe alamamıştır. Osmanlı, hazırlamış olduğu askeri ve sosyolojik bir planlama neticesinde 1865 yılında Gavurdağları’ndan başlattığı Fırka-i İslâhiye projesiyle Kozanoğullarına son vermiş ve bu beyliğe bağlı aşiretleri iskana tabi tutmuştur. Bu iskanın neticesinde Osmaniye şehri kurulurken Varsaklara bağlı aşiretler de şehrin kurucu unsurlarından olmuşlardır. Bugün yaptığımız saha araştırmalarında maalesef iskân edilen aşiretlerin çok az bir kısmı Varsak kimliğimi muhafaza ederken çoğunluğu bu kimliği unutmuştur.
Varsaks, who are also mentioned as the Conquerors of Cukurova are among the pioneers of the Turkization of the region. Karamanogullari, Mamluks, Ramazanogullari, Dulkadirogullari, who were involved in the activities in the region, and Varsaks, who were dealt with on Ottoman relations, played an active role in the regional politics. The Ottomans chose the path of winning instead of destroying those who have a fighting and warrior spirit. When the Cukurova region came under Ottoman rule, the Varsak Turkmens became loyal citizens who paid their taxes. However, after the Jalali Rebellion broke down the security in the region, Varsak retreated to the Taurus Mountains, which they saw as safer. In addition to reaching a dense population and acting as they wish, Varsak established the Kozanogulları principality and ruled here for about 150 years. Although the Ottomans made various attempts to re-establish security in the region and to return the grandchildren of the Conquerors of Cukurova to their former homeland, unfortunately, they could not get any distance. As a result of the military and sociological planning it had prepared, the Ottoman Empire put an end to the Kozanogulları with the Fırka-i Islahiye project, which it started from the Gavurdagları in 1865, and settled the tribes of this principality. As a result of this settlement, while the city of Osmaniye was established, the tribes affiliated to Varsaks became one of the founding elements of the city. In the field research we have done today, unfortunately, very few of the tribes that have been settled have preserved their Turkmen identity, while many have forgotten this identity.
