Akademik Veri Yönetim Sistemi
11th EMS International Research Conference on Engineering & Technology Sciences in Mecca & Medina 07-14 January, 2024", "11th EMS International Research Conference on Medical & Health Sciences in Mecca & Medina 07-14 January, 2024", Makkah, Suudi Arabistan, 7 - 14 Ocak 2024, cilt.1, sa.1, ss.25-32
Bu çalışma,
Türkiye’de Rosa L. türlerinin kullanımına yönelik olarak hazırlanmıştır.
2006 yılından bu yana tarafımızdan Türkiye’deki Rosa taksonlarının coğrafi
dağılışı, ekolojisi, ekonomiye katkısı, etnobotaniği, ürünleri ile bu ürünlerin
kullanımı üzerine araştırmalar yapılmaktadır. Bu bildiride ise Türkiye’de Rosa
taksonlarından üretilen ekonomik amaçlı ürünler hakkında genel bilgi verilmesi
amaçlanmıştır.
Rosa cinsinin
gen merkezi Türkiye olarak belirlenmiştir. Çiçeği kullanılan Rosa türleri
‘Gül’, meyvesi kullanılanlar ‘Kuşburnu’ ve meyvesi endüstriyel amaçlı olan ve
seri üretimi yani tarımı yapılanlara ise ‘Meyve gülü’ denilmektedir. Türkiye’de
47 türe bağlı 55 takson, toplam olarak 500 kadar genotip belirlenmiştir. Bu türlerden
25’i yabani, diğer 22’si eski bahçe gülüdür. En çok genotip eski bahçe güllerindedir:
R. odorata 19, R. borboniana 15, R. chinensis 7, R.
centifolia 6, R. banksiae 6, R. alpina 4 genotiple temsil
edilir. Türaltı taksonların çok azı adlandırılabilmiştir. Ekonomik amaçlı
adlandırılmış kültivar sayısı 24’tür. Her bir grubun ekonomik amaçlı kullanımı
farklıdır. Gül, Hz. Muhammed (SAV) ile özdeşleştirildiği için müslümanlarca ayrı
bir önemi vardır. İçki, uyuşturucu gibi İslam dininde yasak olan ürünlerin
imalatında kullanılması tercih edilmez. Tarımsal amaçlı olarak Solucan
gübresi (katı ve sıvı), Camgül ve Gül fidanları üretilip piyasada satılmaktadır.
Türkiye’de Rosa
taksonlarından üretilen ürünlerin adları, elde edilişi ve kullanım amaçları
şöyledir:
Endüstriyel ürünler: Rosa
damascena çiçeklerinin işlenmesiyle elde edilen ham maddeler:
-Damıtılması ile; gül yağı,
gül suyu, gül esansı. Bu ürünler gıda, ilaç, kozmetik ve temizlik amaçlıdır.
-Kimyasal çözücülerle muamele edilerek
elde edilen ham maddeler; gül konkrekti, gül absolütü ve gül vaxı (mum).
Bu ürünler kozmetik ve temizlik amaçlıdır.
-Çiçeklerin kurutma fırınlarında
kurutulması ve mekanik işlemlerle elde edilen ham maddeler; gül çiçeği
kurusu, gül suyu, tomurcuk granülü ve gül tozu. Bu ürünler gıda (özellikle
şekerleme) katkı maddesi amaçlıdır.
-Evsel ihtiyaçlar yerel halkın çiçeklerin
geleneksel kısmi fermentasyonu elde edilen ürünler; gül mayası, gül sirkesi, gül şurubu ve temizlik ürünleri.
Tarafımızdan araştırılarak laboratuvar
şartlarında üretilen henüz piyasaya sürülmemiş kuşburnu ürünleri de vardır: Kuşburnu
pekmezi ve şerbeti, Kuşburnu ekşisi, Kuşburnu salçası, Kuşburnu tozu, Kuşburnu marmelatı,
Kuşburnu yağlı suyu, Kuşburnu yağı, Kuşburnu sirkesi, Kuşburnu çayları ve kahveleri,
Kuşburnu yanık kremi ve Losyonu, Gül boyası. Bildiride bu ürünler detaylı
olarak anlatılmaktadır.
This study
was prepared for the use of Rosa L. species in Türkiye. Since 2006, we
have been conducting research on the geographical distribution, ecology,
contribution to the economy, ethnobotany, products and use of Rosa taxa
in Türkiye. In this paper, it is aimed to give general information about the
economical products produced from Rosa taxa in Türkiye.
The gene
center of the Rosa genus has been determined as Türkiye. Rosa
species whose flowers are used are called 'Rose', those whose fruits are used
are called 'Rose Hips', and those whose fruits are used for industrial purposes
and are mass produced, i.e. cultivated, are called 'Fruit roses'. In Türkiye,
55 taxa belonging to 47 species and a total of about 500 genotypes have been
determined. 25 of these species are wild and the other 22 are old garden roses.
The most
genotypes are in old garden roses: R. odorata is represented by 19,
R. borboniana by 15, R. chinensis by 7, R. centifolia by 6, R.
banksiae by 6, R. alpina by 4 genotypes. Very few of the subspecific
taxa have been named. The number of cultivars named for economic purposes is
24. The economic use of each group is different. Rose has a special importance
for Muslims because it is identified with the Prophet Muhammad (PBUH). It is
not preferred to use it in the production of products that are prohibited in
Islam, such as alcohol and drugs. Worm compost (solid and liquid), Camouflage
and Rose saplings are produced and sold in the market for agricultural purposes.
Industrial
products: Raw materials obtained by processing Rosa damascena flowers:
-By distillation; rose oil, rose water,
rose essence. These products are for food, medicine, cosmetics and cleaning
purposes.
-Raw materials obtained by treating with chemical
solvents; rose concrete, rose absolute and rose wax (wax). These products
are for cosmetic and cleaning purposes.
-Raw materials obtained by drying flowers in drying ovens and mechanical
processes; dried rose flower, rose water, bud granule and rose powder. These
products are intended as food (especially confectionery) additives.
-Domestic
needs products obtained from the traditional partial fermentation of flowers of
the local people; rose yeast, rose vinegar, rose syrup and cleaning products.
There are also rosehip products that have not
yet been released to the market, researched by us and produced under laboratory
conditions: Rosehip molasses and sherbet, Rosehip sour, Rosehip paste,
Rosehip powder, Rosehip marmalade, Rosehip oily water, Rosehip oil, Rosehip
vinegar, Rosehip teas and coffees, Rosehip burn cream and Lotion, Rose paint.
These products are described in detail in the declaration.