LAVANTA UÇUCU YAĞLARININ KİMYASAL BİLEŞİMİ VE ANTİMİKROBİYAL AKTİVİTESİ

Alaca K., Baştürk A., Soysona Ar Ö., Ocak E.

5th INTERNATIONAL CONFERENCE ON AGRICULTURE, ANIMAL SCIENCE and RURAL DEVELOPMENT, Ankara, Türkiye, 13 - 15 Kasım 2020, ss.76-77, (Özet Bildiri)

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.76-77
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanım alanları gittikçe genişlemektedir. Bu bitkilerden biri de lavantadır. Uçucu yağ ve içerdiği diğer sekonder metabolitler yönünden çeşitliliğe sahip olması sebebiyle; tıp, ilaç, gıda sanayi, kozmetik, aromaterapi ve fitoterapi gibi alanlarda oldukça önemli bir yer tutar. Lavanta (Lavandula spp.), Lamiaceae familyasından çok yıllık değerli bir uçucu yağ bitkisidir. Çoğu Akdeniz orijinli olan 39 kadar lavanta türü bulunmakta, dünyada ticari değeri yüksek olan üç önemli lavanta türünün kültürü yapılmaktadır. Bunlar: Lavander (Lavandula angustifolia = L. officinalis = L. vera), Lavandin (Lavandula x intermedia = L. hybrida) ve Spike lavander (Lavandula spica)’dir. En iyi kalite lavanta yağı “İngiliz lavantası” olarak da adlandırılan lavenderden elde edilir. “Melez lavanta” olarak adlandırılan lavandin ise lavendere göre daha yüksek uçucu yağ oranına, ancak daha düşük uçucu yağ kalitesine sahiptir. %1-3 arasında uçucu yağ oranına sahip olan lavanta, monoterpenler, linalool, linalil, asetat, borneol, kafur ve 1,8 sineol gibi önemli uçucu yağ bileşenlerini içerir. Uçucu yağ oranı lavandinin saplı taze çiçeklerinde % 1.0 - 1.5 arasında, kuru sapsız çiçeklerinde %5 - 6 arasında değişmekte, elde edilen lavandin yağlarında % 30 – 45 arasında linalool ve % 20 - 30 arasında linalil asetat bulunmaktadır. Lavanta yağının en önemli iki uçucu yağ bileşeni kuvvetli narkotik ve yatıştırıcı etkisi ile linalil asetat ve linalooldür. Özellikle de linalil asetat, lavanta yağının kalitesini belirleyen en önemli bileşenidir. Ayrıca lavanta uçucu yağının rahatlatıcı ve yatıştırıcı etkisinin yanında virüs, bakteri ve fungus (mantar) gibi mikroorganizmalara karşı da etkilidir. Yapılan çalışmalarda, Lavanta esansiyel yağının E. coli, Pseudomonas aeruginosa ve S. aureus, Streptococcus pyogenes bakterileri üzerine farklı düzeylerde antimikrobiyal etki gösterdiği belirlenmiştir.