Akademik Veri Yönetim Sistemi
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, sa.41, ss.793-807, 2024 (Hakemli Dergi)
Bağlama, Türk halk müziğinde, Anadolu’nun karakteristik yapısını yansıtan,müstesna bir çalgı olarak
yer bulur. Bağlamanın atası olarak tanımlanan kopuzun tezeneli icraya geçmeden önce el ile çalındığı
bilinmektedir. Bu çalma tekniğinin süreç içerisinde gelişerek özellikle Anadolu’da şelpe tekniklerine
evrildiği düşünülmektedir. Şelpe, bağlamadan bir çeşit ses elde etme yöntemi olup, tellere
parmaklarla vurma, tel ayırma ve pençe gibi teknikleri kapsar. Anadolu'da bağlama eğitimi geleneksel
olarak usta-çırak ilişkisiyle aktarılmış olsa da, zaman içinde yeni eğitim metodolojilerinin gelişimiyle
birlikte, şelpe tekniğinin öğretimi için çeşitli yazılı kaynakların hazırlanmış olduğu
gözlemlenmektedir. Erişilebilir kaynaklarda, şelpe eğitimi üzerine benzerlikler görülmekle beraber
farklılıklar da olduğu tespit edilmiştir. Bu bakımdan, şelpe eğitimi süreçlerinde hangi kaynakların
kullanıldığı, bu kaynaklardaki benzerlik ve farklılıklar gibi konuların araştırmaya değer oldukları
söylenebilir. Bu araştırmada, şelpe tekniğini öğreten bağlama eğitimcilerinin derslerinde kullanması
için yazılmış metot kitaplarının eğitim sürecinde kullanılabilirliğinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden yapılandırılmış görüşmeye dayalı durum çalışması
deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye’de bağlama eğitimi içerisinde şelpe
tekniğini kullanan eğitimciler oluşturmaktadır. Araştırmada bağlama eğitimcilerinin Arif Sağ ve
Erdal Erzincan ile Erol Parlak’ın şelpe tekniğinin anlatıldığı kaynakları kullandıkları tespit edilmiştir.
Araştırma sürecinde toplanan verilerden yola çıkılarak anlaşılabilirlik ve gözü yormayan imgeler
konusunda Arif Sağ ve Erdal Erzincan’ın, sistematik açıdan ise Erol Parlak’ın kitabının uygun olduğu
görüşüne ulaşılmıştır. Araştırmada, bağlama eğitmenlerinin şelpe tekniği üzerine yaptıkları
değerlendirmeler sonucunda, şelpe tekniğinin semboller, imgeler, simgeler ve transkripsiyonlar
açısından standartlaştırılması ve ortak bir dil kullanılması gerekliliği vurgulanmıştır.
Baglama has a place in Turkish folk music as an exceptional instrument that reflects the characteristic
structure of Anatolia. It is known that the kopuz, defined as the ancestor of baglama, was played by
hand before moving on to the plucked performance. It is thought that this playing technique
developed over time and evolved into şelpe techniques, especially in Anatolia. Şelpe is a method of
obtaining a kind of sound without baglama and includes techniques such as hitting the strings with
fingers, string separation and clawing. Although baglama training has traditionally been imparted
through the master-apprentice relationship in Anatolia, it is observed that with the development of
new training methodologies over time, various written sources have been prepared for the teaching
of the selpe technique. In accessible sources, it has been determined that although there are
similarities on shelpe training, there are also differences. In this regard, it can be said that issues such
as which resources are used in the shelpe training processes and the similarities and differences in
these resources are worth researching. In this research, it was aimed to examine the usability of
method books written for the use of baglama educators who teach the shelpe technique in their
courses during the educational process. In the research, a structured interview-based case study
design, one of the qualitative research methods, was used. The study group of the research consists
of educators who use the selpe technique in baglama education in Turkey. In the research, it was
determined that baglama educators used the resources of Arif Sağ, Erdal Erzincan and Erol Parlak,
where the şelpe technique was explained. Based on the data collected during the research process, it
was concluded that Arif Sağ and Erdal Erzincan's book was suitable in terms of understandability and
easy-on-the-eye images, and Erol Parlak's book was suitable in terms of systematicity. In the study,
as a result of the evaluations made by baglama instructors on the şelpe technique, it was emphasized
that the şelpe technique should be standardized in terms of symbols, images, icons and transcriptions
and the need to use a common language.