P-dalgası Alıcı Fonksiyonlarının Kullanılması ile Tokat ve Reşadiye Arasındaki Litosferik Yapının Modellenmesi


Alkan H., Çınar H.

AKTİF TEKTONİK ARAŞTIRMA GRUBU (ATAG), Çanakkale, Türkiye, 1 - 03 Kasım 2018, ss.30

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Çanakkale
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.30
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışmada, Kuzey Anadolu Fay Zonuna oldukça yakın konumda bulunan ve Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü tarafından işletilmekte olan geniş bantlı TOKT ve RSDY istasyonlarının kayıtları çalışma alanının Litosferik yapısını ortaya çıkarmak için kullanılmıştır. İstasyonların yaklaşık olarak doğu ve kuzeydoğusuna denk gelen, magnitüdleri 5.8’ den büyük olan ve episantr uzaklıkları 30-90 derece arasında olan özellikle Japonya civarında meydana gelmiş depremler seçilmiştir. Sismogram kayıtları fazların karmaşık bir kompozisyonudur ve alıcı fonksiyonu tekniği süreksizliklerden gelen Ps dönüşüm fazlarını kullanmaktadır. Belli bir gürültüye sahip olan Ps dönüşüm fazını tespit etmek için aynı istasyonun bir dizi kaydı incelenmelidir (Alkan, 2018). Vinnik (1977) tarafından geliştirilen yöntemde, Z, R ve T bileşenleri L (veya P), Q (veya SV) ve T koordinat sisteminde döndürülerek Ps dönüşüm fazları daha yüksek genlikli hale getirilebilmektedir. Dekonvolüsyon işlemi ise zaman ortamında uygulanabilmektedir (Vinnik, 2008).  Zayıf dönüşen Ps fazlarını belirlemek için gecikme ve toplam (delay-and-sum technique) (Kind ve Vinnik, 1998) tekniği kullanılmıştır. Rotasyon, dekonvolüsyon ve yığma işlem akışlarının gerçekleştirildiği RSDY istasyonu için 77 adet ve TOKT istasyonu için 47 adet telesismik deprem kaydının L ve Q bileşenlerinin yığma sonuçlarına göre, Pms fazları 5-6 sn civarında pozitif polariteye sahip pulsları içermekte ve P410s fazları ise ~45 sn’ de görülmektedir. RSDY istasyonu hız histogramı sonuçlarında, alt kabukta düşük hızlı bir tabakanın varlığı belirgindir. 28 km civarında S-dalgası hızları 3.8 km/sn’ den 3.6 km/sn’ ye ve P dalgası hızları ise 7.1 km/sn’ den 6.8 km/sn’ ye düşmektedir. Bu derinliklerde, Vp/Vs oranı ise 1.80 civarındadır. Kabuk kalınlığı 39 km olarak elde edilmiştir (Vs=4.3 km/sn, Vp=7.3 km/sn). Net bir şekilde hız değişiminin görülmemesine rağmen, 88 km civarında bir hız değişiminden söz edilebilir. Bu sınır Litosfer-Astenosfer sınırı olarak yorumlanmıştır. TOKT istasyonu için elde edilen sonuçlarda ise yaklaşık 20 km derinliğinden başlayıp 30 km derinliğine kadar devam eden düşük hızlı bir tabaka nispeten görülmektedir. Bu tabakanın P-dalgası hızı 6.4 km/sn’ den 6.2 km/sn’ ye ve S-dalgası ise 3.3 km/sn’ den 3.0 km/sn’ ye azalmaktadır. Orta ve alt kabukta Vp/Vs oranı oldukça yüksek olup 1.90-2.00 civarındadır. Kabuk kalınlığı 44 km olarak elde edilmiştir (Vs=4.6 km/sn, Vp=7.7 km/sn). Litosfer-Astenosfer sınırı 94 km olarak belirlenmiştir (Vs=4.5 km/sn, Vp=8.3 km/sn). Gök vd. (2007), KAF zonu için 30 km civarındaki derinliklerde düşük hızlı bir tabakanın varlığından bahsetmişlerdir ve Neojen-Holojen yaşlı volkanik birimlerle ilişkilendirmişlerdir. Ayrıca, Fichtner vd. (2013) coğrafik olarak KAF zonunun orta kısmına denk gelen bölgede, 20 km civarındaki derinlikte düşük S-dalgası hızları (Vs=~3.3 km/sn) elde etmiştir ve bu hızların üst mantoya kadar devam ettiğini belirtmişlerdir. Fichtner vd. (2013), 36°D-41°D arasında kalan bölgede, yaklaşık 80 km derinliği için Vs=~4.3 km/sn hesaplamışlardır. Oruç vd. (2017) ise, KDAF zonunda zayıf ve kısmen ergimiş sıcak Litosferik mantonun kalınlığını 70-85 km olarak belirlemiştir. Sonuç olarak, TOKT ve RSDY istasyonları için elde edilen Moho kalınlığı ve litosfer-astenosfer geçişi ve ilişkili hızları önceki yapılmış çalışmalar ile oldukça tutarlı olarak elde edilmiştir.