Akademik Veri Yönetim Sistemi
AKTİF TEKTONİK ARAŞTIRMA GRUBU (ATAG), Çanakkale, Türkiye, 1 - 03 Kasım 2018, ss.30
Bu
çalışmada, Kuzey Anadolu Fay Zonuna oldukça yakın konumda bulunan ve Kandilli
Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü tarafından işletilmekte olan geniş
bantlı TOKT ve RSDY istasyonlarının kayıtları çalışma alanının Litosferik
yapısını ortaya çıkarmak için kullanılmıştır. İstasyonların yaklaşık olarak
doğu ve kuzeydoğusuna denk gelen, magnitüdleri 5.8’ den büyük olan ve episantr
uzaklıkları 30-90 derece arasında olan özellikle Japonya civarında meydana
gelmiş depremler seçilmiştir. Sismogram kayıtları fazların karmaşık bir kompozisyonudur ve alıcı
fonksiyonu tekniği süreksizliklerden gelen Ps dönüşüm fazlarını kullanmaktadır.
Belli bir gürültüye sahip olan Ps dönüşüm fazını tespit etmek için aynı
istasyonun bir dizi kaydı incelenmelidir (Alkan, 2018). Vinnik (1977)
tarafından geliştirilen yöntemde, Z, R ve T bileşenleri L (veya P), Q (veya SV)
ve T koordinat sisteminde döndürülerek Ps dönüşüm fazları daha yüksek genlikli
hale getirilebilmektedir. Dekonvolüsyon işlemi ise zaman ortamında uygulanabilmektedir
(Vinnik, 2008). Zayıf dönüşen Ps fazlarını
belirlemek için gecikme ve toplam (delay-and-sum technique) (Kind ve Vinnik,
1998) tekniği kullanılmıştır. Rotasyon, dekonvolüsyon ve yığma işlem
akışlarının gerçekleştirildiği RSDY istasyonu için 77 adet ve TOKT istasyonu
için 47 adet telesismik deprem kaydının L ve Q bileşenlerinin yığma sonuçlarına
göre, Pms fazları 5-6 sn civarında pozitif polariteye sahip pulsları içermekte
ve P410s fazları ise ~45 sn’ de görülmektedir. RSDY istasyonu hız histogramı
sonuçlarında, alt kabukta düşük hızlı bir tabakanın varlığı belirgindir. 28 km
civarında S-dalgası hızları 3.8 km/sn’ den 3.6 km/sn’ ye ve P dalgası hızları
ise 7.1 km/sn’ den 6.8 km/sn’ ye düşmektedir. Bu derinliklerde, Vp/Vs oranı ise
1.80 civarındadır. Kabuk kalınlığı 39 km olarak elde edilmiştir (Vs=4.3 km/sn, Vp=7.3
km/sn). Net bir şekilde hız değişiminin görülmemesine rağmen, 88 km civarında
bir hız değişiminden söz edilebilir. Bu sınır Litosfer-Astenosfer sınırı olarak
yorumlanmıştır. TOKT istasyonu için elde edilen sonuçlarda ise yaklaşık 20 km
derinliğinden başlayıp 30 km derinliğine kadar devam eden düşük hızlı bir
tabaka nispeten görülmektedir. Bu tabakanın P-dalgası hızı 6.4 km/sn’ den
6.2 km/sn’ ye ve S-dalgası ise 3.3 km/sn’ den 3.0 km/sn’ ye
azalmaktadır. Orta ve alt kabukta Vp/Vs oranı oldukça yüksek olup 1.90-2.00 civarındadır. Kabuk kalınlığı 44 km olarak elde
edilmiştir (Vs=4.6 km/sn, Vp=7.7 km/sn). Litosfer-Astenosfer sınırı 94 km
olarak belirlenmiştir (Vs=4.5 km/sn, Vp=8.3 km/sn). Gök vd. (2007), KAF zonu
için 30 km civarındaki derinliklerde düşük hızlı bir tabakanın varlığından
bahsetmişlerdir ve Neojen-Holojen yaşlı volkanik birimlerle
ilişkilendirmişlerdir. Ayrıca, Fichtner vd. (2013) coğrafik olarak KAF zonunun orta kısmına denk gelen
bölgede, 20 km civarındaki derinlikte düşük S-dalgası hızları (Vs=~3.3 km/sn)
elde etmiştir ve bu hızların üst mantoya kadar devam ettiğini belirtmişlerdir.
Fichtner vd. (2013), 36°D-41°D arasında kalan bölgede, yaklaşık 80 km derinliği
için Vs=~4.3 km/sn hesaplamışlardır. Oruç vd. (2017) ise, KDAF zonunda zayıf ve
kısmen ergimiş sıcak Litosferik mantonun kalınlığını 70-85 km olarak
belirlemiştir. Sonuç olarak, TOKT ve RSDY istasyonları için elde edilen Moho kalınlığı ve litosfer-astenosfer
geçişi ve ilişkili hızları önceki yapılmış çalışmalar ile oldukça tutarlı
olarak elde edilmiştir.