Efsanelere ait içerikler tarihsel metinler olarak, bugünün tarih aktarım biçimlerinden farklı bir aktarım şekli olduğu ya da olması gerektiği, okura sunulan bu metinlerin aslının bozulmamasını sağlayacak bir metodolojik sistematiğin oluşturulmasına olan ihtiyaçtan kaynaklanmaktadır. Bu sözlü gelenek içeriklerine bakıldığında efsane örneklerinin ağırlıklı olarak Alevilik inanç yapısıyla paralel kutsiyet içerikli oldukları, günlük hayata dair oldukça kısaltılmış bir öyküsel yapıda aktarıldığı ve mutlaka arkaik unsurlarla bağlantılı bir bölüm ya da içeriğin yer aldığı görülmektedir. Anlatıcı tarafından aktarılan efsane içerikleri kolayca izlenebilecek bir silsile ile kısaca aktarılmaktadır. Anlatılardaki zaman hem geçmiş hem de bu geçmiş üzerinden bugünün ve yarının ilişkilendirildiği bir tarih olarak karşımıza çıkmaktadır. Tunceli efsanelerindeki sözlü anlatılar ve inanç yapısındaki tabiatüstü dünya tamamen insan kozmolojisine denk düşmektedir. Bu kozmolojik yapıdaki efsane içeriklerinde hem geçmiş toplumların inançsal süreçleri izlenebilirken hem de insanın var oluş ile hayatın anlamlandırılmasına dair kutsiyet arz eden efsane içeriklerini üretmeye yarayan yorumsal dayanaklar yer almaktadır. Bu bağlamda geçmiş anlatılarda, insanın kültürel bir varlık olarak kendisini kutsallaştırmasının evreleri de en çok bu metinler/anlatılar aracılığıyla öğrenilmektedir. Bundan ötürü toplumun, varlığını devam ettirebilmek için harcadığı en mühim çabalar olan doğa ve canlılar ile ilişkisi bir yandan bu çabaya yüklediği misyon ve ulaşılan tümevarım ile doğa ve inançlar ile uzlaşı felsefeleri üzerinden insan zihninin geleneksel olanı nasıl yorumladığını göstermektedir. Bu bağlamda; Dergâhlar, Ocaklar, Cem evleri ve Tekkeler üzerine söylenmiş anlatılarda geleneğe ait içeriklerin anlam kurgularının gelişimini ve uygulanışını da gözlemleyebilmekteyiz.