Akademik Veri Yönetim Sistemi
6. International Social Sciences and Innovation Congress, Ankara, Türkiye, 26 - 28 Şubat 2023, ss.47-58
Psikanalitik edebiyat teorisi, en yaygın olarak uygulanan ve bir o kadar da popüler olan analitik yaklaşımlardan biridir. Teori sadece gerçek hayattaki bireyleri değil, edebi eserlerdeki karakterleri harekete geçiren bilinçdışı güdüleri ve arzuları da anlamaya çalışmaktadır. Sigmund Freud tarafından keşfedilen ve onun takipçileri tarafından geliştirilen bu teori, edebi bir metindeki sözlerin, davranışların ve eylemlerin, karakterlerin ve aynı şekilde yazarın bastırılmış arzularını ve kaygılarını ortaya çıkarmak için psikanalitik bir mercekle yorumlanabileceğini ileri sürmektedir. İlk ortaya çıktığında çok popüler olmasına ve çığır açıcı olarak görülmesine rağmen, zaman içerisinde varsayılan bazı eksikliklerinden ötürü teorinin popülaritesi giderek azalmıştır. Örnek olarak, bu yaklaşım, sırf psikoanalitik teoriye aşırı derecede bel bağlaması, kültürel ve tarihi bağlam gibi diğer faktörleri göz ardı etmesi ve bireylerin düşünce ve niyetleri hakkındaki iddiaları sorgulaması nedeniyle eleştirilmektedir. Öte yandan, bu eleştirilere rağmen, psikanalitik edebiyat eleştirisi, insan ruhuna dair değerli katkılar sunduğunu savunanlar arasında popüler ve etkili bir yaklaşım olmaya devam etmektedir. Bu sebeple, bu makale psikanalizin temel unsurlarını ve bazı eleştirmenler tarafından neden küçümsendiğini veya göz ardı edildiğini açıklamaya çalışmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Sigmund Freud, Psikanaliz, Edebiyat, Psişe, Eleştiri.