İmam Azam Fakültesi Dergisi, cilt.1, sa.1, ss.441-465, 2021 (Hakemli Dergi)
Edebi eserler, ortaya koydukları yapıtlarıyla toplumu
değiştirdikleri gibi kimi zaman da toplumda meydana gelen değişliklerden
etkilenirler. Her iki durumda da edebiyat ve ideoloji birbirlerini kullanmaktan
geri duramazlar. Kimilerine göre sanat, ideolojiden başka bir şey değilken
kimilerine göre ise, ideolojinin ötesine geçerek gizlenmeye çalışılan
hakikatleri ortaya koyar. Bu tartışmalarda orta bir yolu takip edenler ise
edebiyat ile ideolojinin içiçe olduğunu kabul etmekle birlikte edebiyatın,
ideolojinin gerçek doğasını gün yüzüne çıkardığını iddia ederler.
İdeoloji ve edebiyat ilişkisinin en keskin çizgilerle
yaşandığı toplumlardan birisi de Arap toplumudur. Bir tarafta resmi
ideolojilerin dayattığı edebiyat, diğer tarafta ise buna tam karşı pozisyon almış
sınıfları görmek mümkündür.
Aynı şekilde toplumda meydana gelen değişimler de
edebiyat alanında çok hızlı bir şekilde yankı bulmaktadır. Bu yüzden de toplumunda
meydana gelen siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel ve dini alandaki değişimler ve
bu değişimlerin bireysel ve sınıfsal düzeydeki yansımalarını işleyen eserler
görmek mümkündür.
Bu çalışmalardan birisi de Irak’ın Musul kentinde
yaşayan ve Arap dünyasında tanınan bir şair, eleştirmen ve akademisyen olan
Prof. Dr. Mohammed Saber Obaid’in yazmış olduğu hataun maksud/bilinçli
hata adlı romanıdır.
Uzun bir süredir ekonomik ve siyasi çalkantılara sahne
olan ülkede yaşayan bir edibin, bu durumu eserine nasıl yansıttığı, olayları
nasıl değerlendirdiği? sorularına cevap bulmak istedik. Bu cevapları ararken,
yazarın yansıtmalar yaparken kendi ideolojisini ne kadar öne çıkardığını da bu
çalışmamızda ortaya koymaya çalışacağız.
Anahtar Kelimeler; Obaid, Hataun Maksud, ideoloji,
değişimler, toplum.