Ortaçağda Ahlatlı İlim Adamları ve Mutasavvıflar

Tekin R.

Müselman Alimlarinin Elm va Texnologiyanın İnkişafına Töhfeleri Mövzusunda, Baku, Azerbaycan, 10 - 12 Eylül 2020, ss.89-122

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Baku
  • Basıldığı Ülke: Azerbaycan
  • Sayfa Sayıları: ss.89-122
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Ahlat, Ortaçağda Türk-İslam aleminin önemli şehirlerinden biri olmuştur. İslam'ın ilk yıllarında fethi gerçekleştirilen Ahlat, 1071 Malazgirt muharebesinden sonra Müslüman Türklerin önemli bir yurdu haline gelmiştir. 1100 tarihinde kurulan ve bir asra yakın süre ayakta kalabilen Ahlat-Şahlar Devleti'nde önemli ilmi mahfillerinin ol­duğu anlaşılmaktadır. Ancak XIII. yüzyıldaki Moğol istilası ve daha sonraki bazı olumsuzluklar sonucunda Ahlat'tan göçler olmuştur.

İslam aleminin çeşitli yerlerine gidip yerleşen Ahlatlılar, bulun­dukları yerlerde ilmi ve tasavvufi faaliyetlerini sürdürmüşlerdir. Bu soya mensup olanlardan da önemli ilim adamları yetişmiştir. Atalarının kopup geldikleri yerleri unutturmamak gayesiyle isimlerinde devamiı olarak Ahlatî veya el-Halatî lakaplarını kullanmışlardır. Özellikle Kahire'de XIII. ve XIV. yüzyıllarda birçok Ahlatlı alime rastlanır.

Gerek Ahlat'ta doğup büyümüş ve gerekse kendini Ahlat'a nispet eden bir kısım kimyacı, hekim, mutasavvıf, hadisçi ve tarihçinin  yansıra birçok ünlü mutasavvıf da bulunmaktadır. Bu sunumda, isimleri tespit edilen Ahlatlı   ilim adamları   ve mutasavvıfların ulaşabildiğimiz kadarıyla hayatları ve eserlerine yer verilecektir.