Melayê Cizîrî'nin Varlık Düşüncesi, . Ruhullah Öz, Editör, Şırnak Üniversitesi Yayınları, Şırnak, ss.677-690, 2024
Melâyê Cizîrî, 16. ve 17. yüzyıllar arasında yaşamış Cizreli bir medrese müderrisi olması nedeniyle bu adla tanınmıştır. Sadece Kürt edebiyatında bir şaheser olarak kabul edilen Divan’ın sahibi bir şair olmanın dışında aynı zamanda İslam düşüncesinin birçok disiplinine vakıf sufi bir düşünürdür. Divan’ında özellikle nazari konularda İslam düşünce ekollerine ve bu ekollerin önemli meselelerine değinmiştir. Tasavvuf felsefesi ve merkeze koyduğu insan ve toplum perspektifi 17. yüzyıl İslam düşüncesinin genel karakterini yansıtır. Kur’ân’a
divan duran Melâyê Cizîrî, insan olmaya yönelik okuma biçimini vahyin renk ve tonları üzerinde yapmaktadır. İnsan odaklı çalışmalar yapan ikinci düşünür ise Erich Fromm’dur. Frankfurt Okulu’na yönelik yapmış olduğu eleştirel teori ile tanınan ve 1900-1980 yılları arasında Almanya’da doğan Amerikalı ünlü psikanalist, sosyolog ve filozof Erich Fromm’a göre insanın karakteri kendi elleriyle kurduğu dünyada yoğrulmuştur. XVIII. ve XIX. yüzyıllarda yaşam mücadelesi veren insanın karakteri güçlü olmak ve sömürücü bir yapıya sahip olmak üzerinde şekillenmiştir.