Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Katılımlı 76. Türkiye Jeoloji Kurultayı , Ankara, Türkiye, 15 - 19 Nisan 2024, cilt.550, sa.4, ss.448
Doğu Anadolu Kısalma Bloğu’nun önemli neotektonik özelliklerinden
birisi birbirlerine paralel gelişen ve deformasyonu aralarında
paylaştıran sağ/sol yanal doğrultu atımlı fayların varlığıdır. Bu
deformasyon alanı içerisinde baskın olarak sağ yanal doğrultu atımlı
faylar yer almaktadır. Çalışma alanını kapsayan sağ yanal doğrultu
atımlı Maku Fayı (İran’ın kuzeybatısı) ve aynı karaktere sahip
Doğubayazıt Fayı (Türkiye’nin doğusu) ise birbirlerinin devamı
niteliğindedir. Her iki fayında tarihsel ve aletsel sismik etkinliği
bulunmaktadır. Özellikle M.S 363, M.S 1841 ve M.S 1852 depremleri
Maku ve Doğubayazıt faylarına yakın yerleşim birimlerinde yıkıcı etki
yaratmıştır. Yine aletsel dönem içerisinde Mw>4 büyüklüğündeki
depremlerin Doğubayazıt fayının kuzey ucunda, Maku Fayının ise
güney ucunda meydana geldiği görülmektedir.
KB/GD doğrultusunda yaklaşık 150 km uzunluğunda bir deformasyon
alanına sahip Maku (K30-45B) ve Doğubayazıt Fayları ’nın (K35
42B) “blok içerisindeki içsel deformasyon rolleri morfometrik indis
(Hipsometrik integral ve eğri, Vadi tabanı genişliğinin vadi
yüksekliğine oranı, Dağ önü eğriselliği, Akarsu uzunluk eğim indeksi,
Yüzey pürüzlülüğü, Drenaj havzası şekli, Normalleştirilmiş kanal
diklik indeksi, Asimetri faktörü) yöntemi ile ortaya konulmuştur.
Doğubeyazıt Fayı 11 segment, Maku Fayı ise 3 segment altında
incelenmiştir. Tüm morfometrik indis analizleri sonucunda her iki faya
ait alt segmentlerde yıllık yükselim hızının 0.5 mm’den fazla olduğu
görülmüştür. Kullanılan diğer indislerde ise Doğubayazıt Fayının
kuzeybatı kesiminin güneydoğuya oranla daha aktif olduğu, Maku
Fayının ise orta ve kuzeybatı kesiminde deformasyon oranının fazla
olduğu belirlenmiştir. Bölgedeki deformasyon oranı paylaşımında ise
Maku Fayının göreceli olarak daha fazla tektonik aktivite gösterdiği
belirlenmiştir.