Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ss.105-127, 2020 (Hakemli Dergi)
XIX. yüzyılda
Osmanlı Devleti’ni birçok yönden etkileyen iki önemli konu göç ve salgın
hastalıklardı. Rusya’nın Kafkasya bölgesindeki siyasi emelleri Kafkas halkının
Osmanlı topraklarına göçünü başlattı. Kitlesel göçlerin yoğun olduğu bu dönemde
kolera başta olmak üzere, çiçek, tifo, frengi vb. salgın hastalıklar hem
göçmenlerde hem de meskûn kişilerde görülmekteydi. Salgın dönemlerinde göç
olayları sınırlandırılmak istense de tam olarak başarı sağlanamadı. Hastalığın
yayılma hızını arttıran göç olaylarının yanı sıra sağlıksız koşullarda büyük
gruplar halinde barınan göçmenler hastalığın öldürücü etkisini arttırmaktaydı. Ayrıca
göçmenlerin büyük gruplar halinde hareket etmeleri onların iskân ve iaşelerini
temin etme konusunda sorun çıkmasına neden olmaktaydı. Bunun yanı sıra küresel
çapta devam eden salgın hastalıklar döneminde hac ziyaretinde bulunan Rusya
Müslümanlarının Osmanlı topraklarına gelmeleri ve Hicaz’a kadar olan
seyahatleri birçok ülkenin dikkatini çekti. Bunun için Osmanlı Devleti’nin
aldığı önlemlerinin yanı sıra uluslararası sağlık konferansları düzenlendi.
Salgın hastalıklara karşı yayımlanan talimatnameler ve risaleler, kurulan
tahaffuzhaneler, tebhirhaneler, etüv makinaları ve Meclis-i Tahaffuz’un
çalışmaları dönemin salgın hastalıklarıyla mücadelesinde önemli rol oynadı.
Two important issues affecting the Ottoman State in
many ways were migration and epidemics in the XIX. Century. Political ambitions
of Russia in the Caucasus region started the migration of Caucasian people to
Ottoman lands. During this period of massive migration, especially cholera,
smallpox, typhoid, syphilis etc. epidemics were seen in both immigrants and residential
people. Although migration events wanted to be limited during epidemic periods,
full success was not achieved. In addition to migration events that increased
the speed of the disease’s spread, immigrants living in large groups in
unsanitary conditions increased the lethal effect of the disease. In addition,
immigrants acting in large groups caused problems in about ensuring their housing
and food. In addition, Russian Muslims who visited pilgrimage during the
epidemic diseases that continue on a global scale come to the Ottoman lands and
their travels to Hijaz attracted the attention of many countries. For this,
besides the measures taken by the Ottoman State, international health
conferences were organized. The instructions and treatments published against
the epidemic diseases, established the quarantine house, disinfected house, oven
machines, the works of quarantine assembly played an important role in the
fight against epidemic diseases of the period.