MİRAS YOLUYLA PARÇALANAN TARIM ARAZİLERİNİN GELECEĞİ: YOMRA ÖRNEĞİNDE TOPLULAŞTIRMA ZORUNLULUĞU

Creative Commons License

Doğan A., Kurt U. K., Kurt H., Sargın B.

7th INTERNATIONAL ANATOLIAN SCIENTIFIC RESEARCH CONGRESS April 17-18, 2025 / Tunceli, Türkiye , Tunceli, Türkiye, 17 - 18 Nisan 2025, cilt.1, sa.1, ss.207-221, (Tam Metin Bildiri)

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: Tunceli
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.207-221
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışma, Yomra (Trabzon) yöresinde Foşa ve Yomrali fındık çeşitlerinde bor, koyun gübresi ve kimyasal (NPK) gübre kombinasyonlarının fındığın fenolojik, morfolojik, züruf, yaprak ve iç kalite (nem, ham yağ, protein, E vitamini) parametreleri üzerindeki etkilerini incelemiştir. Gübreleme stratejilerinin fındık kalitesi ve besin değeri üzerinde çeşitlere özgü, önemli ve istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar yarattığı tespit edilmiştir.

Fenolojik olarak Foşa çeşidi erkenci olup 5 Ağustos 2024’te, Yomrali ise geççi karakterle 20 Ağustos 2024’te hasat olumuna ulaşmıştır. Meyve ve iç ağırlıklarında Foşa’da Kom. 17 (Bor 200 + KyG 20 + KimG 1 doz) (4.14 g ve 2.14 g), Yomrali’da ise Kom. 14 (Bor 200 + KyG 20 + KimG 0 doz) (3.83 g ve 1.99 g) en yüksek değerleri vermiştir. İç oranı, her iki çeşitte de 1 doz kimyasal gübre uygulamasıyla Foşa’da %51.99, Yomrali’da %52.48 ile optimize edilmiştir. Kabuk kalınlığı Foşa’da Kom. 14 (0.85 mm), Yomrali’da Kom. 1/Kom. 25 (0.81 mm) ile en ince bulunmuştur. Göbek boşluğu, Foşa’da Kom. 24 (3.82 mm) ve Yomrali’da Kom. 3 (0.77 mm) ile en düşük seviyeye çekilmiştir. Beyazlanma oranları, yüksek bor ve organik gübre uygulamalarıyla artarken, züruf yırtmaçlılık Foşa’da Kom. 25 (2.37) ile yüksek, Yomrali’da daha zayıf seviyede kalmıştır. Yaprak büyüklüğünde yüksek bor dozları baskılayıcı etki göstermiştir.

Fındık içindeki nem değeri Foşa’da Kom. 25 (%4.22) ve Yomrali’da Kom. 27 (%4.10) ile optimum seviyelere indirilerek depolama ömrü artırılmıştır. Protein oranı Foşa’da Kom. 17 (%18.04), Yomrali’da Kom. 20 (%17.92) ile artırılmıştır. Ham yağ oranı Foşa’da Kom. 16 (%59.82), Yomrali’da Kom. 18 (%58.65) ile en yüksek seviyelere ulaşmıştır. E vitamini (α-tokoferol) içeriği, Foşa’da Kom. 17 (466.89 µg/g) ve Yomrali’da Kom. 14 (458.12 µg/g) ile kontrol gruplarına göre belirgin artışlar göstermiştir.

Sonuç olarak, fındık kalitesi ve besin değeri üzerinde çeşit genetiği ve gübreleme kombinasyonları arasında güçlü bir etkileşim vardır. Çalışma, bor ve koyun gübresi ile kimyasal gübrenin dengeli kullanımının fındık kalitesini ve besin değerini artırmada kritik rol oynadığını vurgulamaktadır.

This study investigated the effects of various boron, sheep manure, and chemical (NPK) fertilizer combinations on phenological, morphological, husk, leaf, and kernel quality (moisture, crude fat, protein, vitamin E) parameters of ‘Foşa’ and ‘Yomrali’ hazelnut cultivars in Yomra (Trabzon). Fertilization strategies significantly influenced hazelnut quality and nutritional value, with cultivar-specific responses observed.

Phenologically, ‘Foşa’ was an early cultivar, maturing on August 5, 2024, while ‘Yomrali’ was late-maturing, reaching harvest maturity on August 20, 2024. Highest fruit and kernel weights were recorded for ‘Foşa’ with Com. 17 (Boron 200 + Sheep Manure 20 + Chemical Fertilizer 1 dose) (4.14 g and 2.14 g), and for ‘Yomrali’ with Com. 14 (Boron 200 + Sheep Manure 20 + Chemical Fertilizer 0 dose) (3.83 g and 1.99 g). Kernel ratio was optimized in both ‘Foşa’ (51.99%) and ‘Yomrali’ (52.48%) with 1 dose chemical fertilizer. Shell thickness was thinnest in ‘Foşa’ with Com. 14 (0.85 mm) and ‘Yomrali’ with Com. 1/Com. 25 (0.81 mm). Kernel cavity was minimized in ‘Foşa’ with Com. 24 (3.82 mm) and ‘Yomrali’ with Com. 3 (0.77 mm). Blanching ratios increased with high boron and organic manure, while husk separability was high in ‘Foşa’ (Com. 25, 2.37) but weaker in ‘Yomrali’. High boron doses suppressed leaf area.

Kernel moisture content was optimized for storage in ‘Foşa’ (Com. 25, 4.22%) and ‘Yomrali’ (Com. 27, 4.10%). Protein content increased in ‘Foşa’ (Com. 17, 18.04%) and ‘Yomrali’ (Com. 20, 17.92%). Crude fat content reached its highest levels in ‘Foşa’ (Com. 16, 59.82%) and ‘Yomrali’ (Com. 18, 58.65%). Vitamin E (α-tocopherol) content significantly increased compared to controls, reaching its highest in ‘Foşa’ (Com. 17, 466.89 µg/g) and ‘Yomrali’ (Com. 14, 458.12 µg/g).

In conclusion, a strong interaction exists between cultivar genetics and fertilization combinations on hazelnut quality and nutritional value. The study highlights that balanced use of boron, sheep manure, and chemical fertilizers is critical for enhancing hazelnut quality and nutritional value, underscoring the importance of integrated fertilization strategies.